De
evaluatie van het optreden van Pieter Hilhorst en de PvdA bij de afgelopen gemeenteraadsver-kiezingen
in Amsterdam door de commissie Van der Aa, roept bij mij veel vraagtekens op. Wat
er van het rapport naar buiten is gekomen in de verschillende media maakt het
eigenlijk alleen maar onduidelijker wat de Partij van de Arbeid, zowel
landelijk als lokaal van plan is en hoeveel ze op gemeentelijk niveau eigenlijk
begrijpen van de op handenzijde Transitie in 2015, waarbij vanuit Den Haag
bedacht, de verantwoordelijkheid voor de Jeugdzorg en de Jeugd-GGZ bij de
gemeenten wordt neergelegd.
Ik
laat het interne gesteggel bij de PvdA in de aanloop naar zijn benoeming als
lijsttrekker even buiten beschouwing, waarbij het voornaamste punt was dat hij
niet had meegeholpen aan het tot stand komen van het verkiezingsprogramma waar
hij ‘mee de boer op moest’, en schakel even door naar het curieuze
verschijnsel dat Pieter Hilhorst ideologisch niet scheen te passen bij de
stadse sociaaldemocratie. De berichtgeving in de Volkskrant met de titel ‘Hilhorst
en PvdA, een complete mismatch’, die recht lijkt te doen aan de conclusies van Commissie Van der Aa, doet vermoeden dat de voormalige wethouder niet goed
begreep waar de PvdA voor stond en teveel bezig was zijn eigen ideetjes uit te dragen.
Dat
kan op zichzelf beschouwd zo zijn geweest, maar het belangrijke feit dat zijn kandidatuur de instemming had van de landelijke PvdA
in de persoon van partijvoorzitter Hans Spekman, kan niet genegeerd worden bij het hele proces, evenmin als de
graagte waarmee ‘prominente partijgenoten in de Stopera’ hem binnenhaalden. Die
wisten toch heel goed waar hij voor stond? En waar hij overigens nog steeds voor
staat. Want Pieter Hilhorst is na zijn vertrek uit het stadhuis en de politiek,
opnieuw met media in de weer en heeft nog een soortgelijk gedachtegoed als
hetgeen hij wilde uitdragen als wethouder Onderwijs en Jeugdzaken, namelijk de
participatiesamenleving, Civil Society en Eigen Kracht. Onderwerpen die mij
persoonlijk om diverse redenen in het verkeerde keelgat schieten, maar die wel in
overeenstemming zijn met het landelijke beleid aangaande de
participatiesamenleving, die van harte wordt ondersteund door de PvdA, die
samen met de VVD in de regering zit.
Er
wordt nu gesproken over een ‘niet meer te dichten kloof tussen de partij en de opvattingen
en stijl van Pieter Hilhorst’, waarmee wordt verwezen naar het boek dat
Hilhorst schreef samen met Jos Van der Lans, getiteld ‘Sociaal doe-het-zelven’,
dat omschreven wordt als een poging om ‘de vitaliteit van de samenleving en de
complexiteit van openbaar bestuur samen te brengen’. Het is een nieuwe visie op
bestuur en de rol van burgers in een nieuwe vorm van samenleven, die veel meer
de vrijwilligheid wil stimuleren en het eigen initiërend vermogen van burgers
wil aanmoedigen. Een directe sociale controle door de burgers zelf, die wordt
georganiseerd door de overheid, zodat grote en machtige toezichthoudende en
inspecterende instanties, die zijn verworden tot bureaucratische monsters
zonder enige effectiviteit, kunnen worden afgeslankt. Een manier om de vicieuze
cirkel te doorbreken van het constateren van een misstand, een alarmerend
artikel in de krant, een boos Kamerlid die de minister erover ter
verantwoording roept en vervolgens nog scherpere controles, nog meer regels, nog
meer papierwerk en onoverzichtelijkheid die leidt tot onverschilligheid.
Ik
heb het boek niet gelezen, maar dit is ongeveer waar het over gaat en het doet
mij meteen denken aan dezelfde vicieuze cirkel in de Jeugdzorg. In 2004 leidde
één zaak (Savanna) tot schreeuwende krantenkoppen en de eis dat dit nóóit meer
mocht gebeuren, wat resulteerde in een ontzettend repressieve manier van
jeugdbeschermen, waardoor de cijfers van ondertoezichtstellingen en
uithuisplaatsingen dramatisch omhoogschoten, wat Jeugdzorg tot één van de meest
gehate instanties van ons land maakte. Het repressieve beleid veroorzaakte veel
fouten en onterechte gedwongen maatregelen, omdat het zekere voor het onzeker
werd genomen door gezinsvoogden, waardoor niet op de eerste plaats de
gezinsintegriteit en integrale gezinshulp op de voorgrond stond. Zowel Jeugdzorg als de politiek zijn ondertussen van dit beleid teruggekomen en doen
hun uiterste best om het imago van Jeugdzorg als ‘kinderrover’ ongedaan te
maken, maar ondertussen is de volgende fase van de zorg voor jeugdigen al
ingegaan. De transitie die 1 januari begint, houdt in dat gemeenten zelf de
zorg voor jeugdigen mogen (moeten) organiseren en zelf gaan bepalen welke
instanties ze voor vrijwillige of gedwongen hulp gaan contracteren. Dat zal in
veel gevallen nog steeds Bureau Jeugdzorg zijn, maar de bedoeling is dat jeugdhulp steeds
meer zal worden overgenomen door de sociale wijkteams, die de hulp aan gezinnen
dichtbij gaan organiseren. Met het gevaar van de indruk te wekken dat ik
reclame wil maken voor dit systeem, heb ik het hier kort uit de doeken
gedaan voor de lezers die er nog niet goed mee bekend zijn.
Ik
noem het echter met het oog op de tweespalt tussen de PvdA in Amsterdam (die de
Transitie mag meehelpen in goede banen te leiden, zij het in de oppositie) en
de overtuigingen van Pieter Hilhorst. Een elementair punt van kritiek van de Commissie Van der Aa op de ex-wethouder is het volgende: ‘hij (Hilhorst) vindt dat de
burger veel meer zelf de regie in handen moet nemen in een
doe-het-zelf-democratie. Dat botst op de traditionele PvdA-opvatting dat de
overheid een grote rol moet spelen’. En dat is nu het vreemde aan het hele
rapport van de commissie, want wat Pieter Hilhorst hiermee zegt is in niets
verschillend van de plannen van de regering, inclusief de Partij van de Arbeid.
En op lokaal niveau worden dit ook de standpunten van de PvdA, in ieder geval
voor wat betreft de Jeugdzorg en de jeugd-ggz, want die Transitie wordt er, ondanks een slechte voorbereiding en de volkomen afwezigheid van een plan-B voor als
het fout gaat, gewoon doorgedrukt. Heeft Pieter Hilhorst de PvdA niet begrepen,
of heeft de PvdA in Amsterdam niet begrepen dat deze wethouder die de aftocht
moest blazen en die de schuld krijgt toegeschoven van het verkiezingsdebacle,
de sociale verschrikkingen van de komende tijd ver vooruit was?
Sven Snijer
Voor
mijn kritiek op de participatiesamenleving zie: http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.nl/2013/08/drang-de-sociale-staatsgreep.html