Al
jaren proberen jeugdbeschermers kinderen op het spoor te komen die mishandeld
of verwaarloosd worden via kanalen die bijzonder weinig slagingskans hebben.
Buiten de 85% van de meldingen die via de politie binnenkomen wil de armzalige
15% die jeugdzorg zelf opspoort (waarvan een aanzienlijk deel escalatie betreft
van een vrijwillig begonnen traject) maar niet groeien, ondanks aanhoudende
campagnes jarenlang om meer kindermishandeling op te sporen. Vooral de
preventieve aanpak faalt keer op keer, of het nu over Centra voor Jeugd &
Gezin gaat, Sociale Wijkteams of de Meldcode kindermishandeling die in scholen,
ziekenhuizen en woningbouwverenigingen wordt ingevoerd. (1) Het is allemaal
water naar de zee dragen, want talloze pogingen van de overheid om achter de voordeur
te komen van probleemgezinnen (Ouder en
Kindadviseur/ GGD-vragenlijsten voor scholieren) zijn tot nu toe vruchteloos
gebleken. En dat terwijl het probleem letterlijk op straat ligt.
Waar wachten we
op?
De
verwaarloosde kinderen die de grootste kans maken om met criminaliteit en
justitie in aanraking te komen vindt men dagelijks zonder ouderlijke
begeleiding op straat, vaak in groepjes van (jonge) kinderen die rottigheid
uithalen die soms enkel vervelend en soms ronduit intimiderend is. Niet alleen
overdag is dit waar te nemen in grote steden, maar ook ’s nachts op
doordeweekse dagen. Nergens zijn ouders te bekennen en dat zal toch niet alleen
buurtbewoners opvallen, maar ook overheidsinstanties. De vraag is waarom er met
die waarnemingen niets gedaan wordt door jeugdbeschermers die rustig op meldingen
zitten te wachten die binnenkomen bij Veilig Thuis of die hopen dat gezinnen
met potentiële probleemjongeren vanzelf bij het Sociale Wijkteam of het Ouder-Kindcentrum
zullen binnenlopen. De kans op dat laatste is namelijk nihil en de meldingen
bij Veilig Thuis betreffen vaak helemaal geen ernstige gevallen, wat resulteert
in het maandenlang lastig vallen van doorsnee gezinnen met een
informantenonderzoek en andere interventies (Eigen Kracht) die daar standaard
op worden losgelaten. Veel simpeler zou het zijn als jeugdzorg ’s nachts zelf
op pad zou gaan en veel te jonge kinderen zou aanspreken met de vraag wat ze zo
laat nog op straat doen en waarom hun ouders het kennelijk weinig interesseert
waar hun kroost uithangt. (2) Zoals een wijkagent het een aantal jaar terug
verwoordde ‘We brengen soms kinderen van een jaar of zeven om drie uur ’s
nachts bij hun ouders thuis die niet eens in de gaten hadden dat het kind weg
was.’
Kantoortijden
Het
is natuurlijk niet zomaar iets wat ik vraag van jeugdbeschermers; dat ze zich
buiten kantoortijden moeten inspannen om jeugdigen te helpen die het echt nodig
hebben (tegenover het lastig vallen van gezinnen op reguliere werktijden die
het vaak heel goed zelf kunnen), maar het zou wel een revolutie betekenen om
het probleem eens bij de kern aan te pakken. Geen anonieme meldingen van buren
meer, geen overbelasting van scholen die toch al aan de drukkende
regelgeving ten onder gaan en nu ook nog experts kindermishandeling moeten
worden, geen duimen draaien bij de CJG’s en de Wijkteams die ondanks hun ‘outreachende’
ideaal nog weinig effectief bereik hebben, maar direct aanbellen bij het gezin
van het verwaarloosde, op straat zwervende, overlast veroorzakende en
vernielingen aanrichtende kind. (3) Dat
lost ook meteen het probleem met privacyschending op voor gemeenten die nu via
de Sociale Wijkteams over de hele linie gezinnen moeten lastig vallen met sociale
verantwoording (‘Is het een j-ggz probleem of kunt u niet opvoeden?’), terwijl
men in wezen op zoek is naar die gezinnen waarvan met enige zekerheid kan
worden voorspeld dat hun kinderen spoedig in de problemen zullen raken als er
niet snel ingegrepen wordt. Als de politie moet ingrijpen is het vaak al te
laat, dus laat jeugdzorg zelf op pad gaan. Alleen dan krijgt het woord preventie
echt betekenis. Nu is het een loze kreet die zorgt voor steeds meer
bevoegdheden voor jeugdbeschermers en steeds minder rechten voor ouders, maar
zonder dat dit resulteert in effectiever jeugdbeleid.
Sven Snijer
(2)http://www.at5.nl/artikelen/170438/al-langer-onrustig-in-bos-en-lommer-men-is-bang-voor-wraakacties