Mensen
ter rechterzijde van het politieke spectrum gebruiken vaak een incongruente
argumentatie in het islamdebat die niet alleen de islam historisch onrecht
doet, maar die eveneens de eigen westerse cultuur in een verkeerd daglicht
stelt. Men denkt aanspraak te maken op westerse waarden, die verondersteld voor
een belangrijk deel afkomstig zijn van het christendom, maar die in
werkelijkheid via het christendom rechtstreeks terug te voeren zijn op de
filosofische en politieke idealen van de oude Grieken.
En vanuit de angst voor
een vreemde religie (islam) wordt de religie van eigen bodem, die door velen al
lang geleden bij het oud vuil was gezet weer opgepoetst en krijgt zij met
terugwerkende kracht allerlei deugden in de schoot geworpen die in
werkelijkheid te danken zijn aan het tijdperk van de Verlichting.
Zelfbedrog
Verschillende
redenen kunnen voor dit zelfbedrog worden aangevoerd, maar dominerend hierbij
is de reeds genoemde vrees voor de islam. En als die vrees op de juiste gronden
begrepen wordt, met een goed verstaan van het verschil tussen de traditionele
islam en de politieke islam (islamisme) dan zou men al gauw begrijpen dat de
manier waarop getracht wordt de eigen culturele identiteit als westerling te
beschermen kant noch wal raakt, omdat je onmogelijk verweer kunt bieden tegen
de bekrompenheid van de ene openbaringsreligie door er een andere tegenover te
stellen. De juiste manier om de westerse cultuur te verdedigen is een beroep
doen op rede en wetenschap en daarnaast op humanistische waarden, die eveneens op
de antieke filosofie zijn gegrondvest.
Wat de westerse mens onderscheidt van
een groot deel van de volkeren in de islamitische wereld, is dat hij leeft in
een antropocentrisch universum (de mens centraal) en niet langer in een theocentrisch
universum (God centraal), zoals in het christelijke verleden. Dit is te danken
aan de rede en de verlichting, niet aan de humaniteit van het christendom die haar
volgens atheïstische christo-sympathisanten aangeboren is. Weinig religies
waren zo intolerant als het middeleeuwse katholieke geloof en de enige reden
dat mensen vandaag spreken over het zachtaardige christendom is dat dit
instituut volledig van haar macht beroofd is in wereldlijke en geestelijke zin.
Verschillende godsdienstsociologen vanaf de zestiende eeuw is dit al veel
eerder opgevallen, maar vanuit actuele politieke belangen willen moderne mensen
dit wel eens verdoezelen.
Christendom
knuffelen
Het
christendom knuffelen om de islam buiten de deur te houden, waardoor onze eigen
cultuur in een lachspiegel wordt geplaatst. De moderne mens heeft zijn vrijheid
helemaal niet te danken aan het christendom, maar dat zeggen past niet in de
nationalistische agenda van lieden die het christendom graag willen gebruiken
als politiek instrument om het gevoel van saamhorigheid onder blanke
autochtonen aan te moedigen. De mythe luidt aldus:‘Het christendom was altijd
al liefdevol en vergevingsgezind en de islam is vanaf haar
ontstaansgeschiedenis bloeddorstig en oorlogszuchtig’. Een mooi
zwart-witplaatje waar iedereen die afschuw voelt over islamitische
terreuraanslagen en ergernis over de al jaren stroef verlopende integratie van
moslims in Europa wel enige herkenning in vindt. Op basis van ‘tekst-zuigen’
(het geloof dat de bronteksten gelijk staan aan de concrete geschiedenis van
veertienhonderd jaar islam) wordt triomfantelijk aangetoond dat de islam niet
deugt en nooit heeft gedeugd, wat op grond van feitelijke kennis van de
geschiedenis een karikatuur is waar alleen mensen de verantwoordelijkheid voor
willen nemen die geen wetenschap bedrijven, maar politiek.
De
belevingswereld van de post-moderne mens
Wat
de westerling moeilijk vindt om te onderkennen, is dat hij zich er begin jaren
zeventig geen rekenschap van heeft gegeven wat het in sociologische zin
betekent als je grote groepen mensen uit islamitische landen hierheen haalt,
die een geloof meenemen dat in de eigen cultuur (de islamitische wereld) een
onbetwiste waarheid is waar niet aan getornd mag worden. Dat dit vroeg of laat
tot culturele botsingen zal leiden, omdat je in een pluralistische samenleving geen
mensen kunt opnemen in grote aantallen die nooit anders is geleerd dan dat hun
eigen geloof zaligmakend is en dat mensen met andere overtuigingen dwalen. Men
verwachtte in Europa in eerste instantie dat alle moslims weer zouden
terugkeren naar de landen van herkomst en toen dit niet gebeurde dacht men heel
naïef dat de aanpassing wel vanzelf zou gaan en dat hun eigen taal en cultuur
(ook religie) extra gestimuleerd moesten worden om ze zich hier beter thuis te
laten voelen. Het resultaat: er ontstonden kleine stukjes Marokko en Turkije in
Europa in de buitenwijken van de grote steden en er was van integratie
nauwelijks sprake. Deze ontwikkeling was te verwachten voor mensen die
begrijpen wat de rol van een onbetwiste religieuze overtuiging (in combinatie
met cultureel pamperen) kan zijn, maar in Europa werd overwegend sociaal-economisch
gedacht, vanuit de eigen belevingswereld van de post-moderne mens. De
ontkerkelijking was in volle gang en men verwachtte niet anders dan dat op den
duur religie geheel zou verdwijnen.
Lord of the
Rings
Het
wil nog steeds moeilijk doordringen tot veel mensen dat zelfbepaling en bevrijding
uit religieuze dogma’s te danken zijn aan kritische rationele denkers in de
afgelopen vierhonderd jaar die hun leven hebben gewaagd voor de
gewetensvrijheid van de moderne mens. Onze zelfbeschikking rust niet op de
liefde van Jezus-Christus, maar op de scherpzinnigheid van Spinoza, Kant,
Fichte, Fontenelle, Vico, Hume, Compte, Jung en vele anderen die de psychologie van
religie hebben begrepen, waardoor we konden ontsnappen aan haar archaïsche
waarheden en die kracht terugbrengen naar onszelf. De westerse mens is uit de godsdienst
bevrijd en niet bevrijd door de godsdienst. Waarom willen de geschiedvervalsers
die zich uitgeven voor redders van de westerse beschaving zo graag een
irrationele basis als het christelijk geloof voor hun eigenwaarde als
westerling?
Het
is duidelijk dat ze niet geïnteresseerd zijn in de wetenschappelijke feiten van
de geschiedenis, maar in het propageren van een bepaalde beeldvorming die in
mythologische termen de strijd tussen ‘goed en kwaad’ moet uitdrukken. Maar
helaas voor deze romantici, we leven in de echte wereld en niet in de trilogie van de Lord of the Rings en in de rationele werkelijkheid hebben we de
plicht om feit en fictie van elkaar te scheiden. Ja, er staan onsmakelijke teksten
in de koran, Hadith en Sira die niet in overeenstemming zijn met de moderne
mensenrechten of de huidige ethische standaard voor humaan met elkaar omgaan,
maar de islamitische geschiedenis is geen eeuwenlange aaneenschakeling geweest
van moord en doodslag. Er waren perioden van kunst en wetenschap, van mystiek,
muziek en actieve handelsbetrekkingen tussen moslims en Europeanen. Zelfs
tijdens de kruistochten dreven de tempeliers handel met hun ‘vijanden’, de moslims.
Mohammed had een moeilijke verstandhouding met de joden, wat terug te vinden is
in de Koranteksten en de overlevering en er zijn een aantal bloedige
confrontaties geweest en executies, maar het huidige antisemitisme in de islam
heeft zich pas in de twintigste eeuw verspreid via de Islamitische Broederschap
in Egypte, die het antisemitisme had overgenomen van de nazi’s (die de traditie
voortzetten van een vroeger antisemitisme in Europa, zoals de pogroms in Polen
of het vermoorden van joden in het katholieke Spanje).
Onderscheid
maken tussen islam en islamisme
Waar
de islamitische geleerde Bassam Tibi al vijfendertig jaar voor waarschuwt is
dat mensen die de islam willen helpen integreren in het westen een onderscheid
moeten maken tussen islam en islamisme. Als dat niet gebeurt ontstaan er twee
problemen; het islamisme kan zich in institutionele vorm sluipend verspreiden
in Europa door zich schijnbaar aan te passen aan het democratisch bestel, met
een onderliggende intentie van het afschaffen van democratie, pluralisme en het
onafhankelijke rechtssysteem en aan de andere kant zullen de rechtse krachten
die de invloed van de islam proberen te weerstaan, alle moslims over één kam
scheren zodat ook de liberale en moderne moslims worden buitengesloten als
onderdeel van het ‘grote gevaar’. Op die manier zal de segregatie alleen maar
erger worden, maar vooralsnog is de blinde haat die in rechtse kringen wordt
gevoeld voor de politiekcorrecte leiders in het westen belangrijker dan een
werkbare analyse van het probleem. Men wil graag van de islam af en het doet er
niet toe hoeveel kwalijke gevolgen die negatieve homogene beeldvorming op den
duur zal hebben. Opzettelijk worden twee aparte problemen dooreen gehaald, de
politieke islam als een recente modificatie van traditionele begrippen, die een
zodanig totalitair karakter hebben gekregen dat ze kunnen dienen voor de legitimatie
van willekeurige terreuraanslagen en de andere kwestie van het uitblijven van
openlijke godsdienstkritiek binnen de wereld van de traditionele islam.
Geleidelijke
rationalisatie van de islam
Wie
dit onderscheid niet wil maken creëert op den duur dat steeds meer gematigde
moslims (traditionele moslims) de irrationele elementen in hun geloof met hand
en tand zullen verdedigen, omdat ze het gevoel hebben dat ze toch geen kans
krijgen voor een geleidelijke rationalisatie van hun geloof. Voor rationele
beschouwing en zelfkritiek moeten mensen zich niet in de hoek gedrukt voelen,
want dan zal de omgekeerde reactie zich manifesteren. Als de bloeiperioden uit
de islamitische geschiedenis glashard worden ontkend, alsof er nooit een Roemi,
Attar of Ibn Arabi hebben bestaan, alsof er nooit een Taj Mahal of Alhambra
werden gebouwd, alsof wetenschappers in het westen als Isaac Newton en Robert
Boyle nooit werden gevoed door de geschriften van de Arabische alchemisten, dan
begrijp ik niet wat men eigenlijk van moslims verwacht.
‘Tekst-zuigen’
Aanvallen
op een geloof dat zich geen raad weet met rationele geloofskritiek in een tijd
van terrorisme en stagnerende integratie is begrijpelijk, maar mag het
alsjeblieft met eerlijke middelen? Halve waarheden zijn ook leugens en wie
Mohammed verwijt dat er in de oorlog bedrogen mag worden moet zich daar zelf
ook niet schuldig aan maken. Het is tenslotte een cultuur gebouwd op rede en
wetenschap die wij hier proberen te verdedigen tegen oprukkend fundamentalisme,
dus waarom zulke oneigenlijke en bekrompen middelen als geschiedvervalsing en
‘tekst-zuigen’? Bovendien is het erg naïef van islamcritici dat ze niet
begrijpen dat ze met hun handelswijze in het spoor volgen van de beeldvorming
die de islamisten/jihadisten zo graag zien. Ook zij wissen graag de
geschiedenis van de islam uit met haar perioden van wetenschap, filosofie,
muziek, spiritualiteit en culturele invloeden uit verre beschavingen, want voor
hen is enkel de begintijd van belang, toen de islam cultureel en
wetenschappelijk nog onderontwikkeld was.
Dat is waar de islam-bashers zich bij
aansluiten in hun kritiek en daarmee bewijzen ze liberale moslims die dagelijks
hun leven wagen voor de vrijheid van meningsuiting en de scheiding van kerk en
staat bepaald geen dienst. Eigenlijk verraden ze hun eigen cultuur door moslims
af te vallen die zich erbij willen aansluiten. Juist die scheiding van kerk en
staat, waar het westen zijn vrijheid en zelfstandigheid aan te danken heeft,
wordt door rechtse denkers te weinig centraal gesteld. Hun vrijheid en
rationaliteit worden ‘verchristelijkt’ om de goede strijd tegen de islam van
brandstof te voorzien. Een jammerlijke vorm van zelfbedrog die gelogenstraft
wordt door verschillende liberale moslims die rationeler zijn in hun benadering
van de spanning tussen de islam en het westen dan degenen die zich opwerpen als
de hoeders van het Avondland.
Vertekend beeld
Het
is natuurlijk maar al te makkelijk om een vertekend beeld te schetsen. De
begintijd van de islam was vrij primitief met een woestijnvolk als
basismateriaal en niet een hoog ontwikkelde stadscultuur, zoals Athene,
Alexandrië of Constantinopel. De islam heeft zichzelf als het ware opgewerkt
via de opeenvolgende beschavingen die door haar in bezit werden genomen en dit
leidde uiteindelijk tot machtige islamitische wereldrijken. Die hebben hun
stempel gedrukt op de wereldgeschiedenis en dat heeft geduurd tot ongeveer het
jaar vijftienhonderd, want toen begon geleidelijk aan de hegemonie van het
westen door de ontwikkeling van de moderne wetenschap. Het duurde enige tijd
voordat men in de moslimwereld door had wat er aan de hand was in Europa, maar
toen grote wetenschappelijke doorbraken een feit waren, met een superieure
technologie als gevolg, was men in de islamitische wereld op zeker moment
kansloos in militaire zin.
De
islam werd grotendeels koloniaal gebied van het westen en de westerse cultuur
werd geleidelijk aan geïntroduceerd in de Arabische landen, Noord Afrika en
India. Het is pas na deze koloniale periode dat in de islam een terugkeer te
bespeuren valt naar de islam van de begintijd, een kalifaat dat zuiver en
alleen op islamitische waarden gebouwd zou zijn, met verwerping van alle vreemde
invloeden. Met name westerse invloeden, maar in het algemeen alle rationaliteit
die de geloofswaarheden in de islamitische geschriften zou kunnen aantasten. De
terugkeer naar de vroege islam, de zuivere islam, was in feite traumatisch
gedrag op collectief niveau in de islamitische wereld die mondiaal waar te
nemen was. Vandaag de dag is ze zelfs vele malen heviger dan in de periode
tijdens -en vlak na de koloniale periode, omdat men aanvankelijk in de
Arabische wereld nog wel geloof had in aansluiting bij het moderne westen. Toen
dit om allerlei politieke redenen, maar voornamelijk door gebrek aan ervaring
met vrijheid, democratie en secularisme niet bleek te werken (ook ressentiment
tegen het opdringen van westerse waarden, zoals in Turkije door Attaturk)
kregen de islamisten, met hun belofte van de ‘islamitische oplossing’ steeds
meer aanhang.
Islambashers
Nu
is de tactiek van de islambashers dat ze de politieke islam proberen gelijk te
stellen aan de traditionele islam -ook de islam van vóór de koloniale tijd- wat
een absurde bezigheid is die helemaal niet verklaart waar al die culturele
bloeiperioden in de islamitische geschiedenis vandaan komen. Die perioden waar
de islamisten ook zo’n hekel aan hebben! De moderne ‘kruisvaarders’ die het
islamitisch gevaar willen keren (hier moet ik noodgedwongen vervallen in een
fundamentalistische terminologie afkomstig van de islamisten, aangezien men
zich in het westen zo graag beroept op ‘christelijke waarden’) kunnen maar geen
genoeg krijgen van de oorlogsteksten in de Koran en de Hadith als het ultieme
bewijs van de eeuwige onverdraagzaamheid van de islam en haar voortdurende
pogingen de gehele wereld te onderwerpen. Men beseft niet dat in vroeger tijden
het christendom, ondanks haar liefdesevangelie ook massaal mensen kon
onthoofden die weigerden katholiek te worden (Karel de Grote) en zich blind te
onderwerpen aan een gezag dat zowel werelds als confessioneel was. Net als de
islam van Mohammed, die geboren werd uit zijn gecombineerde rol van religieus,
politiek en militair leider. In de islam zat het militaire aspect al in het
ontwerp van de religie en in het christendom ontstond het machtsmisbruik pas
naderhand. Per saldo hebben ze zich op dezelfde manier gedragen.
Robert Spencer
En
daarmee keer ik terug naar mijn beginpunt, de grond van de onafhankelijkheid en
het zelfbewustzijn van de moderne mens. Die bestaat uit rationele wetenschap en
een vermenselijking van theologische en metafysische waarheden. Een integratie
van archetypische krachten op het niveau van het individu en niet langer die
van de geloofsgemeenschap, wat ontzettend vatbaar maakt voor collectieve
psychoses, zoals een ‘heilige oorlog’. Het is godsdiensthistorisch interessant
om boeken te lezen van bijvoorbeeld Robert Spencer op zoek naar de historische
Mohammed, waar de bewierookte beeltenis van de profeet uit haar onbetwijfelde
geloofstraditie wordt gehaald en in een reëler kader geplaatst met onderkenning
van zijn menselijke tekortkomingen en de weerslag daarvan in de heilige teksten,
maar dat is niet het belangrijkste deel van het probleem waar de wereld met de
islam voor staat. Rationele geloofskritiek is een noodzakelijk onderdeel van de
emancipatie van moslims wereldwijd, maar het acute politieke gevaar voor het
moment komt uit de hoek van de islamisten, niet van de traditionele islam.
De
traditionele islam is niet permanent gewelddadig en intolerant geweest, want er
zijn genoeg tegenbewijzen te vinden in de geschiedenis. In verschillende eeuwen
hadden Europese heersers goede betrekkingen met hun islamitische tegenpolen in
het Oosten en soms waren er bondgenootschappen tussen een Europese vorst en een
islamitische vorst tegen een andere Europese heerser. Het vijandbeeld van de
islam verder blijven cultiveren is zinloos en helpt niet bij de introductie van
rationele geloofskritiek in de islam en ook niet bij het ontmaskeren van de
politieke islam, die zich salonfähig in het westen probeert uit te breiden
totdat de tijd rijp is om haar ware gezicht te laten zien van intolerantie en
haat tegen alles wat westers, joods en ‘onislamitisch’ is. Politiek links en
rechts houden elkaar in een verlammende greep in Europa. De één te dom om het
gevaar te zien waar het zich werkelijk schuil houdt, de ander moedwillig blind
voor moslims van goede wil, zodat de radicalen in de islam nog beter de slachtofferrol kunnen projecteren op de islam
als ‘religie in de verdrukking’ waarmee ze hun barbaarse gewelddaden legitimeren.
Sven Snijer
