dinsdag 4 februari 2020

Hoe de overheid gezinswaarden devalueert

We zien al enige jaren een trend in het overheidsbeleid rondom jeugdigen, die mensen die gezinswaarden een warm hart toedragen diep verontrust. (1) Het is een steeds grotere vanzelfsprekendheid voor zowel scholen en jeugdhulp verlenende instanties als het ministerie van VWS dat ouders de zorg voor hun kinderen zoveel mogelijk uit handen moet worden genomen, omdat zij kennelijk niet meer zoals vroeger zelf in staat zijn voor een goede en stabiele opvoeding te zorgen. (2) De zorg voor- en hulp aan kinderen wordt geprofessionaliseerd op alle fronten en dat betekent dat men in een zo vroeg mogelijk stadium wil weten hoe een kind opgroeit en bij welke ouders. Dit om verdere schade te voorkomen, want dat ouders schadelijk zijn voor hun kinderen is niet langer een vervelend incidenteel gegeven, maar steeds meer de ideologische uitgangssituatie voor kind-professionals en als ouders hun kinderen niet beschadigen (of niet in die mate dat er moet worden ingegrepen) dan is dat een meevaller. Het woord professioneel verdient in dit verband nadere onderzoek, omdat het iets onthult wat veel argeloze mensen die de jeugdzorgwereld niet van binnenuit kennen zal ontgaan wanneer het in de berichtgeving voorbij komt. We zijn in het algemeen geneigd het woord ‘professioneel’ een positieve gevoelswaarde toe te kennen, omdat het suggereert dat er mensen aan het werk zijn ‘die ervoor geleerd hebben’ in tegenstelling tot mensen die maar wat experimenteren op eigen houtje. Professioneel staat tegenover 'amateuristisch' wat op zijn best kan worden geassocieerd met ‘semiprofessioneel’ in de betekenis van een ervaren leek, maar meestal wordt er iets mee bedoeld op lager niveau in termen van ‘hobbyisme’. De niet-professional is degene wiens oordeel lager staat dan dat van de deskundige of de professional.


Ouderschap is een natuurrecht

Nu is het zo dat de natuur het mogelijk heeft gemaakt voor hele volksstammen om ouder te worden zonder enige professionele kwalificatie. Het is niet zo dat mensen eerst een examen moeten afleggen na een lange studie om zich te mogen of te kunnen voortplanten, want dat gaat helemaal vanzelf. Door onze biologische aanleg kunnen wij als mensen kinderen op de wereld zetten en die mogen wij op grond van de bloedband die we met het kind hebben opvoeden en leiden naar de volwassenheid (3), volgens de in ons gezin geldende normen en waarden, vaak in relatie met de in de bredere sociale context geldende normen en waarden van de samenleving. Sinds de verzuiling grotendeels uit de samenleving is verdwenen en mensen zich in veel mindere mate identificeren met een bepaald gedachtegoed uit een subcultuur (een religieuze richting of een duidelijke politieke signatuur vergelijkbaar met een religieuze overtuiging) is de maatschappij met haar vermenging van waarden die vroeger veel sterker gescheiden waren, een allegaartje geworden dat wij op grond van het verleden nog enigszins als een gemeenschappelijke cultuur ervaren, al is het aan slijtage onderhevig. Terecht wordt vaak gezegd dat het niet veel meer uitmaakt op welke partij iemand zijn stem uitbrengt, omdat de waardestelsels van de verschillende partijen bijna niet meer uit elkaar te houden zijn. De PvdA heeft de VVD jarenlang de helpende hand geboden bij de afbraak van de sociale voorzieningen (en probeert dat nu weer een beetje ongedaan te maken zonder te vertellen dat zij destijds vooraan zat bij de ondermijning van het stelsel), de VVD zelf volgt tegenwoordig de milieu agenda van Groen Links, het christelijke CDA is niet langer te betrappen op religiositeit of spiritualiteit van enige betekenis en zelfs haar gezinswaarden worden onder leiding van minister Hugo de Jonge tot de grond toe afgebroken. (4) Het gezin is niet langer ‘de hoeksteen van de samenleving’ maar het grootste risico voor de samenleving, omdat ouders a priori een gevaar zijn voor het opgroeiende en zelfs het nog ongeboren kind. (5) De samenleving is niet langer gebouwd op stabiele gezinnen met capabele ouders die gezonde en gelukkige kinderen afleveren die hun plaats in de samenleving op een volwaardige manier gaan innemen, maar op een overheid die via school (6) en jeugdzorg in gezinnen binnendringt voordat ouders de fout in gaan bij de opvoeding van hun kroost.


Dr Jan Macvarish – sociologist of interpersonal relationships, parenting, family life, health, sex and intimacy; author, Neuroparenting: the expert invasion of family life


Jeugdhulp wordt staatsopvoeding

Gezinswaarden worden geleidelijk aan getransformeerd tot staatswaarden waar gezinnen of ze willen of niet aan moeten voldoen. (7) Ze worden opgelegd aan de samenleving in plaats van dat ze groeien vanuit de samenleving, omdat de roep vanuit de samenleving heeft plaatsgemaakt voor lobbygroepen met hun eigen belangen. De overheid reageert niet op een samenleving die dynamisch voortschrijdt, maar anticipeert dat ouders in de nabije toekomst steeds gevaarlijker zullen worden voor hun eigen kinderen en probeert er alles aan te doen om dit te voorkomen. Vooral vanwege het kostenplaatje voor de zorg, maar zeker ook als preventie tegen jeugdcriminaliteit, schooluitval en maatschappelijke destabilisering van grote groepen mensen op langere termijn. De vraag is nu waarom de overheid dit denkt en waarom zij meent alle antwoorden te hebben voor deze klaarblijkelijk te voorziene problematiek. We zien in Frankrijk nu dagelijks gevechten tussen politie-eenheden en groepen brandweerlieden, beroepsgroepen die in tijden van crisis juist intensief met elkaar moeten kunnen samenwerken, dus er is in de samenleving zeker iets aan de gang dat een weg lijkt te openen naar chaos en anarchie. Maar waarom dan toch? Europa is toch zo fantastisch? Nederland doet het toch aardig in economisch opzicht en de meeste mensen hebben toch best een aardig leven, dus waar is de overheid zo beducht voor? Wat is er op dit moment in de samenleving aan de hand dat de overheid impliciet met haar beleid laat zien de opvoedkwaliteiten van ouders zover te wantrouwen, dat iedere ouder gecontroleerd moet worden en onder een pedagogische curatele van de Staat moet vallen, zelfs vanaf het prenatale stadium. (8) Dat hoefde twintig jaar geleden ook niet en toen waren er ook al opstandige pubers of ouders met een verslaving of echtscheidingsproblematiek.

Professionalisering  

Ik kom terug op het woord ‘professionaliseren’ in verband met de jeugdzorg. Want die belofte wordt ook al meer dan vijfentwintig jaar gedaan, dat ze gaan professionaliseren. Niemand onder de jeugdzorgouders die daar in de praktijk iets van merkt, maar ‘veel beloven en weinig geven doet de gek in vreugde leven’ dus om de zoveel jaar wordt die belofte hernieuwd. En omdat er steeds weer nieuwe generaties ouders onder de jeugdzorg-terreur en de karikatuur van het jeugd- en familierecht vallen, komen de overheid en de jeugdzorgsector er vaak mee weg. Politici rouleren nog sneller dan jeugdzorgbestuurders, dus tegen de tijd dat de gemiddelde minister of wethouder jeugdzorgzaken er achter komt wat voor een puinbak de sector is lonkt er godzijdank alweer een ander baantje aan de horizon. Die professionalisering is zich weliswaar na zoveel jaar eindelijk aan het voltrekken, maar niet in de betekenis die ouders zich ervan hadden voorgesteld, die van snellere en betere diagnoses van kind-eigen problematiek, effectieve en integrale gezinsondersteuning die hulp zo mogelijk weer overbodig maakt (Transitie-belofte), inlevingsvermogen in de situatie van ouders, minder juridische dreiging en minder onnodige uithuisplaatsingen, betere voorlichting aan het begin van hulpverleningstrajecten over vormen van hulp, betere voorlichting aan ouders over de psychologie van het opgroeiende kind (niet alles uit handen nemen) en duidelijke voorwaarden waar ouders aan kunnen voldoen om ‘pedagogisch bekwaam’ te worden zonder juridische adders onder het gras wat ze weer terug brengt bij af. Het effectief tegengaan van omgangsfrustratie na een echtscheiding is uitvoerig onderzocht, maar met de zo kenmerkende ruggengraatloosheid van de systeemverantwoordelijke overheid in jeugdzorgzaken kan de kans op handhaving door de sterke arm der wet nihil worden geacht. Ook daar is geen kwaliteitsslag gemaakt. Nee, met professionalisering van de jeugdzorg wordt op dit moment bedoeld ‘het volledig lamleggen van de zelfbeschikking in het ouderschap’ via een systeem van ketenpartners die een gesloten ring vormen rondom gezinnen, die niet langer in werking treedt bij crisis-gevallen maar die normatief aanwezig is en blijft in het leven van ouders en kinderen tot ze achttien jaar oud zijn en straks zelfs zesentwintig. (9)

WƔƔr is de crisis?

De overheid bepaalt via school en jeugdzorg wat een ‘goede opvoeding’ is en een kind niet naar school sturen (wegens overbelasting in niet-Passend Onderwijs voor een autistisch kind) is automatisch ‘kindermishandeling’. De overheid heeft school uitgekozen als voornaamste instrument om het gezinsleven te beĆÆnvloeden, dus onttrekking van het kind aan dat instituut -hoe legitiem ook geredeneerd vanuit de psychologie van het kind- is in feite ‘staatsgevaarlijk’ omdat de overheid niet geeft om individuele kinderen, maar uit is op totale controle over gezinnen. (10) De vraag is waarom de overheid zoveel controle wil uitoefenen, zeker gezien het feit dat de cijfers kindermishandeling uit prevalentieonderzoeken al jaren hetzelfde beeld laten zien en er dus geen schrikbarende toename is van lichamelijk of psychisch geweld tegen kinderen. Daarbij kan nog vermeld worden dat zelfs deze cijfers behoorlijk aan de hoge kant zijn, omdat in de huidige jeugdzorgpraktijk veel meer zaken als mishandeling worden beschouwd dan in het verleden. ‘Pedagogische verwaarlozing’ is een containerbegrip dat werkelijk alles kan omvatten wat niet tastbaar is en mag met de autoriteit van een jeugdzorgprofessional bij de kinderrechter worden neergelegd als ‘bewijsvoering’ alsof het een gloeiend pistool betreft. Niemand kan zich daar tegen verweren.  

De juridische positie van ouders in jeugdzorgzaken is al helemaal dichtgetimmerd in het voordeel van de instanties, dus waarom wil de overheid haar greep op gezinnen dan nog verder uitbreiden? De vraag is eigenlijk belangrijker dan het antwoord. Ik kan tal van redenen verzinnen, maar de overheid heeft de plicht dat zelf te doen. Zij maakt een beleid dat verregaand de integriteit van het gezinsleven schendt en dat stevig met de privacywetgeving schuurt, zonder duidelijk te maken aan een groter publiek waarom al deze maatregelen nodig zijn. Waren ouders toen er nog geen SMECC, Girfec, ACE’s, ABE’s KansrijkeStart of Kansencirkel (11) bestonden dan zo ongelukkig en onbekwaam dat er enkel rampspoed werd voortgebracht door de gezinnen die nog niet gezegend waren met een cordon aan hulpverleners en de signaleringsystemen, zoals die vandaag de dag worden opgetuigd? Uit welke extreme noodzaak ontstaan de extreme middelen die worden ingezet om alles en iedereen in de gaten te houden en waarom is ‘risico’ de vlag die elke lading dekt. Is er een leven denkbaar zonder risico? (12) En als er volgens de overheid onaanvaardbare risico’s zijn die opgroeiende kinderen op dit moment bedreigen, die veel verder gaan dan de zorgen en tegenslagen uit een recent verleden, dan krijg ik als burger daar graag de toelichting bij. Leg dan maar rustig uit welke ramp er langzaam op ons afkomt, in plaats van allerlei alarmvlaggen te zwaaien zonder dat iemand weet welke crisis ons heeft getroffen.

Sven Snijer     


(1).‘…parenting has become problematized and increasingly understood as a skills activity requiring training, support, and surveillance.’ https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2158244016629525

Norway’s Barnevernet and The Future of Parental Rights

Wordt argwaan de norm?

Risicofactoren die gevonden zijn in het onderzoek bij oudere kinderen zijn al werkzaam vanaf de geboorte. https://www.daimh.nl/bestuur/publicaties/vroeg-investeren-loont/


Jeugdcoaches op School (JOS) van start in Lansingerland

(3)De familierechtelijke minimumstandaard voor competent ouderschap. De M van SMECC: de minimumstandaard ofwel de familierechtelijke regeling van de uitoefening van ouderlijk gezag nadat aan minimale criteria voor voorbereid ouderschap is voldaan. Ouderlijk gezag is dan geen automatisme meer bij de geboorte van een kind, maar iets dat voorbereiding en waar nodig extra ondersteuning vereist. https://www.socialevraagstukken.nl/stel-eisen-aan-ouderschap-en-voorkom-kindermishandeling/

SMECC: de toekomst van effectieve preventie kindermishandeling?

Op weg naar voorbereid en toegerust ouderschap

(4)De wonderkinderen van Hugo


Georganiseerd door VWS in samenwerking met Pharos en het College Perinatale Zorg

(5)Primaire preventie is aan de orde wanneer er (nog) geen problemen zijn.
Risicofactoren voor ouder-kind-relatieproblemen kunnen al vĆ³Ć³r de geboorte van het kind geĆÆdentificeerd worden.

Binnen de ZON-aanpak betekent dit dat er zowel een leerkracht als een jeugdhulpverlener voor de klas staan. De leerkracht kan zich meer concentreren op zijn vak en hoeft niet (meer) van alle zorgmarkten thuis te zijn. De (jeugd)hulpverlener ziet de kinderen vanaf jonge leeftijd en kan de ontwikkeling van dichtbij volgen.


(8)Vereniging DAIMH https://www.daimh.nl/ is gelieerd aan de internationale
https://waimh.org/? Die de pseudowetenschap ACE (Adversed Childhood Experiences propageert.

(9)Alle kinderen in beeld

(10) Staatsovername van alle kinderen in Nederland

(11)The ACE Survey is Unusable Data

Everyone wants to help people who have been through childhood trauma, but is Scotland taking the right approach? https://www.tes.com/news/aces-campaign-cause-worry-or-celebration

Stop using the Adverse Childhood Experiences Checklist to make claims about trauma causing physical and mental health problems
KansrijkeStart en de eerste duizend dagen:

We Are Not Determined by Early Experiences
The claim that human beings are set in stone by the age of three is groundless. Infant determinism needs to be challenged, not only because it is a simplistic interpretation - and in many cases, a distortion - of the data, but because of its consequences. This pessimistic view of human beings allows the state to meddle increasingly in family life. https://www.psychologytoday.com/us/blog/reclaiming-childhood/201307/we-are-not-determined-early-experiences?amp&__twitter_impression=true

The risks of pathologising normal family life

Blinded by neuroscience: social policy, the family and the infant brain
Current social policy initiatives are promoting early intervention to improve the lives of disadvantaged children. Neuroscientific evidence is prominent in this discourse, creating the lustre of science, but too much has been taken on trust. In particular, the argument that the first three years are critical has created a now-or-never imperative to intervene before irreparable damage is done to the developing infant brain. Overall, we show that the infant brain is not readily susceptible to permanent and irreversible damage from psychosocial deprivation. Rather, plasticity and resilience seem to be the general rule. The co-option of neuroscience has medicalised policy discourse, silencing vital moral debate and pushing practice in the direction of standardised, targeted interventions rather than simpler forms of family and community support, which can yield more sustainable results. https://www.ingentaconnect.com/content/tpp/frs/2012/00000001/00000003/art00008

Most parents today have accepted the message that the first three years of a baby's life determine whether or not the child will grow into a successful, thinking person. But is this powerful warning true? https://www.bol.com/nl/f/myth-of-the-first-three-years/9200000000415938/

(12)In gesprek met Adri van Montfoort