maandag 11 februari 2019

Wanneer spreek je van een samenzwering?

Een tijdje geleden zag ik een programma over complot-denken en de onjuiste manieren waarop mensen hun verstand gebruiken. Het blijkt dat we veel dingen voor waar aannemen die toch onwaar blijken te zijn na een goed rationeel onderzoek. Om dit tegen te gaan is het nodig om een aantal van die associatieve misleiders in ons eigen brein te ontmaskeren waardoor we toegang krijgen tot de werkelijke feiten over de wereld om ons heen. Zo moeten we bijvoorbeeld niet zomaar genoegen nemen met de feiten of fenomenen die ons eigen gelijk bevestigen, maar ook durven kijken naar die gegevens die ons geloof in iets zouden kunnen ondermijnen. Een goed streven dus om het eigen brein te zuiveren van irrationele opvattingen, vooral als het gaat om fundamentele misvattingen over belangrijke onderwerpen, zoals het idee dat autisme wordt veroorzaakt door vaccinaties. Ik weet uit eigen ervaring dat deze stelling onjuist of op zijn minst onwaarschijnlijk is. Mijn beide kinderen waren al met autisme gediagnosticeerd nog voordat ze ooit één vaccinatie hadden ontvangen (wij waren daar vroeger principieel op tegen om heel andere redenen), maar ik kan begrijpen dat er mensen zijn die door verkeerde associatie menen dat hun kind autisme gekregen heeft van een vaccinatie, wanneer de autistische signalen pas zichtbaar worden nadat ze zijn ingeënt. Logischerwijs is dat altijd het geval, omdat kinderen al op jonge leeftijd worden ingeënt, terwijl autistisch gedrag meestal pas vanaf het vierde levensjaar of nog veel later wordt gesignaleerd. Een voorstelbare vergissing, maar wel een die weerlegd moet worden omdat het tot onnodige paniek kan leiden die de volksgezondheid in gevaar kan brengen. 

Ook het idee dat de Amerikaanse overheid zelf het World Trade Center zou hebben opgeblazen op 11 september 2001 is niet rationeel, omdat de daders bekend zijn en ook de financiële stromen uit Saoedi Arabië die deze terroristische daad mogelijk hebben gemaakt nadien aan banden zijn gelegd. Het geeft veel Amerikanen kennelijk een te machteloos gevoel om te moeten aanvaarden dat de terroristen alle geheime diensten te slim af zijn geweest en zonder veel moeite de VS in het financiële en culturele hart wisten te treffen. De nooduitgang van het brein in dit soort van gevallen van een onverteerbare werkelijkheid is dat er een complot achter zit van de eigen regering, omdat die nog schijnbaar binnen de eigen macht ligt om te controleren en ter verantwoording te roepen. Met een land dat aan de andere kant van de wereld ligt, waarvan je de taal en cultuur niet begrijpt, is dat een stuk ingewikkelder. Daarnaast staan veel complottheorieën in de VS in een lange traditie van wantrouwen tegen de eigen overheid, wat zich uit in het bestaan van talloze burgermilities en de nog altijd grote populariteit van de NRA ondanks de vele doden als gevolg van schietpartijen op scholen.

Van rede naar klimaathysterie  

Principieel juich ik de trend van het verkrijgen van een rationelere kijk op de werkelijkheid toe en ik vond de Amerikaanse ‘Rally for Reason’ een paar jaar geleden dan ook een teken van nieuwe hoop voor mensen die hun eigen verstand als een belangrijk wapen beschouwen in de strijd tegen vooroordelen, blind geloof, bijgeloof en allerlei vormen van emotioneel gedram van degenen die allergisch zijn voor kennis en feiten. Helaas lijkt dit in het huidige klimaatdebat juist weer een verkeerde wending te nemen, omdat er een emotioneel geloof is ontstaan in een bepaalde verzameling van feiten waar opeens geen alternatieve feiten meer tegenover mogen worden gesteld, noch een kritische analyse van de gepresenteerde feiten (hoe ze door de jaren heen verschillende malen bewerkt zijn door de onderzoekers zelf) en wie zich niet aansluit bij de ‘feiten’ over het klimaat, alsof het een orthodoxe geloofsverklaring betreft, wordt afgevoerd als een ketter. (1) Het is tragisch dat mensen cijfers en feiten en het open debat over hoe met cijfers en feiten om te gaan willen verbieden en menen dat de feiten zelf een soort levende entiteiten zijn die een beleid kunnen uitstippelen. Na de feitenanalyse en het noodzakelijke debat hierover is er ook nog eens de vraag hoe we de nodige veranderingen zo verantwoord mogelijk kunnen doorvoeren, maar ook daarover mag je van de klimaat-hysterici geen discussie voeren. Er is voor hen maar één feitenpakket en één oplossing en die bestaat erin de eigen economie zo snel mogelijk om zeep te helpen, terwijl alle grote landen in de wereld die echt gewicht in de schaal leggen er vrolijk tientallen vliegvelden en bruinkoolcentrales bijbouwen. De ‘slimme kinderen’ van de Malieveld-demonstratie waar zoveel volwassenen zich aan lijken te spiegelen vinden bijvoorbeeld dat er duidelijke regels moeten komen ‘zodat mensen precies weten hoe lang ze mogen douchen’. Heerlijk om die kleine communisten te horen na-papegaaien wat ze hun Groen Links/D’66-ouders aan de keukentafel hebben horen zeggen. Als dat onze toekomst is, mag de planeet van mij snel kapot gaan. Ieder jaar komen er weer zoveel Chinese multimiljonairs bij die allemaal een zwembad in de tuin willen en de hele wereld rondvliegen met hun voltallige familie, maar in Nederland gaan we wat minder lang douchen…en natuurlijk de kraan dicht doen als je je tanden poetst! Oftewel, hoe een klein land nog kleiner en zieliger kan zijn.

Liegen tegen kinderen

Ik schaar mij dus weloverwogen bij de mensen die de strijd aangaan tegen de gevoelsterreur, die uitgaat van het principe dat alles waar is als het maar met genoeg emotionele weekmakerij gebracht wordt en helemaal als kinderen er uiting aan geven, want die zijn nog zo puur en onbedorven. Daarom worden er ook zoveel kinderen gepest op school en worden sommige tot de rand van zelfmoord gedreven, omdat kinderen zo onschuldig en lief zijn. Vragen de kinderdwepers die zoveel heil verwachten van het politiek engageren van kinderen zich nooit af waarom in een land waar alle bestuurlijke functies gewoon voor iedereen open staan en waar iedere burger zich verkiesbaar kan stellen, kinderen met zoveel psychisch geweld in die richting geduwd moeten worden? 



Als de volwassen bevolking zijn vertrouwen in de politiek verliest vanwege het lage kennisniveau van de gemiddelde politicus of beleidsmaker, de talloze schandalen waardoor de een na de ander moet aftreden, het feit dat ze in de zakken zitten van lobbyisten, het partijpolitieke harnas of het bezig zijn met de eigen carrière in plaats van het algemeen belang, is het dan niet gewoon liegen tegen kinderen dat ze later wat kunnen betekenen voor de samenleving langs die weg? Wat kinderen vooral geleerd wordt in ons systeem is dat je de platgetreden paden moet volgen als je zo snel mogelijk bestaanszekerheid wilt verwerven en je niet teveel bemoeien met mensen die afwijken van de voorgeschreven consensus of het gezamenlijke belang van de subcultuur waar je deel van uitmaakt. Nederland wordt vooral aangedreven door kuddementaliteit. Het bewijs daarvoor is niet moeilijk te vinden, want je hoeft maar notitie te nemen van het feit dat we anno 2019 nog altijd niet in staat zijn om klokkenluiders te beschermen tegen financiële en emotionele destructie door degenen die zijn aangewezen als overtreders, om te weten wat er met je gebeurt als je je geweten volgt afwijkend van de groep. (2) Er wordt geen bescherming geboden aan mensen die ons willen wijzen op fundamentele tekortkomingen bij bedrijven, legeronderdelen, ministeries, banken, ziekenhuizen, etc, waardoor we onszelf kunnen verbeteren. “De vuile was niet buiten hangen” wordt dat meestal genoemd door de lafaards en medeplichtigen.

Macht corrumpeert vanzelf     

Ik kan me eigenlijk wel voorstellen dat dit soort volwassenen morele steun zoekt bij een stel onrijpe pubers die al blowend en vunzigheid uitkramend op het Malieveld voor zichzelf een snipperdag hebben geregeld onder het mom van een betere wereld. Maar genoeg over het gegeven dat half Nederland uit emotionele dweilen bestaat die zich als schapen laten leiden door de partijknechten in de Tweede Kamer die vanwege ongeneeslijke middelmatigheid altijd blijven lachen en beterschap beloven. Emotionele weekheid, lafheid en immoraliteit zijn het gevolg van een gebrek aan rationaliteit, omdat het ontbreken van analytisch vermogen en het kunnen handelen naar de verkregen inzichten de mens automatisch terugwerpen op een gevoelswerkelijkheid die altijd in verband staat met het verleden. Je kunt niet vooruitkomen als mens of als samenleving als de analyse van gevoelens en denkbeelden niet aanzet tot nieuwe onderzoeksvragen. In die zin is samenzweringsdenken ook regressief te noemen, want het accepteert geen nieuwe feiten. Alles wat niet deugt in de samenleving lijkt de bevestiging van een groter geheim gebeuren ‘achter de schermen’ waar de complotdenker al langer van overtuigd is. Er is nooit een nieuw complot, maar er komen steeds meer signalen om de reeds verankerde complottheorie te bevestigen. Mijn ervaring met mensen in hogere posities wanneer ze falen of immoreel zijn, is dat ze het meestal niet met voorbedachten rade doen. Falen op zich is neutraal, het is niet goed of slecht, maar gewoon jammer dat er geen betere mensen op die positie zitten en macht misbruiken heeft een hoge mate van ‘de gelegenheid maakt de dief’ in zich. De meeste mensen misbruiken hun macht omdat het kan en de verantwoordelijkheden groot zijn, dus de potentiële schade ook. Eerlijk zijn is moeilijk en slecht voor de reputatie (zo wordt verondersteld), daardoor kiezen ook veel mensen in hoge functies voor oneerlijkheid om hun eigen huid of die van het bedrijf te redden. Een complot kun je dat niet noemen, maar hoe meer mensen deel gaan uitmaken van het geheim en hoe harder klokkenluiders worden aangepakt die schoon schip willen maken, hoe meer het dat karakter krijgt in de ogen van buitenstaanders.

Volautomatisch uit het ouderschap gezet     

Een ander element van het samenzweringsdenken is dat gewone corruptie en machtsmisbruik waar we in de meeste gevallen mee te maken hebben, ontzettend saai is in vergelijking met een nationaal of internationaal complot. Je ziet dit soms onder jeugdzorgslachtoffers. Ouders die zonder feitenonderzoek via een falend civielrechtelijk systeem de zeggenschap over hun kinderen verliezen, nadat ze zich helemaal kapot gestreden hebben tegen onmenselijke en onpersoonlijke organisaties die hen, volgens een procedure die veel weg heeft van lopendebandwerk, totaal hebben gedepersonaliseerd en afgekeurd als mens en opvoeder. (3) Het is voor een aantal van hen niet te bevatten dat het stomweg de machinerie is van ketenpartners, protocollen en juridische formules zonder inhoudelijke toetsing die hen de das heeft omgedaan (mogelijk in combinatie met kwaadwillende, wrokkige jeugdbeschermers) en niet ‘een geheim netwerk van kindontvoerders’ waarvan de leden persoonlijk duizenden euro’s op de bankrekening kunnen bijschrijven voor elk geroofd kind. Ook de veel genoemde ‘pedofiele netwerken’ hebben weinig bewijsgrond, al hebben er in het verleden wel dingen plaatsgevonden als een rechter die zijn computer vol met kinderporno per ongeluk bij het grof vuil zette. Dat maakt nog niet van alle rechters pedofielen, zelfs niet als Joris Demmink schuldig zou zijn aan alles waar hij ooit van is beticht. De onbevattelijkheid van de wereld van de jeugdzorg en alles wat daarin fout gaat maakt dat mensen een speciale verklaring zoeken voor al het schrijnende onrecht, maar die hoeft niet te worden gezocht. Het feit dat men bepaalde misstanden laat bestaan en feiten en onderzoeksrapporten, alsmede adviezen van verschillende ouderorganisaties en wetenschappers ter verbetering van het systeem gewoon achteloos terzijde schuift, is al een perversie op zich. (4) Het laat totale minachting zien voor mensen die burger zijn van een rechtsstaat.

Niet ingaan op systeem-falen  

Toch zou ik het complot-denken niet eenzijdig willen veroordelen, maar het liever in perspectief zetten. Als degenen die met macht zijn bekleed zich weigeren te verantwoorden voor hun fouten, geen transparantie verschaffen over hun werkwijze, zich valselijk verschuilen achter ‘privacy’ omdat daarmee ook hun eigen handelswijze toegedekt blijft, zich in ‘foldertaal’ blijven uitdrukken in plaats van in te gaan op concrete beschuldigingen van systeem-falen niet door honderden, maar duizenden ouders door de jaren heen, aangevuld door advocaten, psychologen, psychiaters, ex-jeugdzorgwerkers, hoogleraren, ombudsmannen, (oud)rechters en hun toevlucht blijven zoeken tot dooddoeners en gemeenplaatsen in de wetenschap dat de jeugdzorg een maatschappelijk segment betreft dat nooit belangrijk genoeg zal worden voor langdurig diepgaand journalistiek onderzoek en ook omdat politici geen extra stemmen krijgen als ze zich er hard voor maken, dan roepen zij het complot-denken in wezen over zichzelf af. 


Het is eigenlijk een logisch gevolg dat mensen irrationeel en op een buitenproportionele manier kwade intenties toeschrijven aan een systeem en aan de mensen die er in werkzaam zijn, als ze zonder rationele onderbouwing in een gemarginaliseerde maatschappelijke positie worden gebracht met geen andere verklaring van de rechter dan “Ik geloof de gezinsvoogd”. (5) Niet alleen maakt dat een redelijk mens woedend van onmacht, maar op den duur krijgen sommigen van hen het vermoeden dat in dit omvangrijke systeem waarin hulpverlening en juridische dwang op een ondoorzichtige manier met elkaar samen gaan -waarbij de één is afgedekt door de ander- er verborgen belangen spelen waar de achteloze burger geen zicht op heeft. De verklaring voor de wreedheid en willekeur van het systeem is naar mijn idee veel banaler dan sommige wilde theorieën doen geloven, maar het gemak waarmee ouders hun kind of het gezag kan worden ontnomen geeft in ieder geval niet de indruk dat de jeugdhulp erop gericht is gezinnen beter te laten functioneren en ouders op waarde te schatten en de kans te geven. De samenzwering die ik zelf waarneem bestaat simpelweg uit het niet willen weten en het niet willen verbeteren, tegen de overweldigende hoeveelheid aan valide klachten over jeugdzorg en kinderbescherming in. En of de rechters en de jeugdzorgwerkers het nu zo met elkaar hebben afgesproken of dat het systeem een automatische zelfcensuur afdwingt bij individuen of dat ze via de morfogenetische velden van Rupert Sheldrake spontaan elkaars gedrag zijn gaan kopiëren, het niet willen weten is in de jeugdzorgindustrie op verschillende niveaus nog steeds alomtegenwoordig. Je zou bijna denken dat het aangestuurd wordt…

Sven Snijer




 

(5)'Dictatuur van de jeugdzorg' -Tubantia 28 mei 2016