Oude wijn in nieuwe zakken
De naambordjes zijn veranderd, maar de manier van
werken is nog precies hetzelfde, omdat 'drang' onder Bureau Jeugdzorg ook
dagelijkse praktijk was. Men koos later bewust voor de term 'drang' alsof het
een nieuwe werkwijze betrof, omdat men het aantal gezinsdrama's wilde
terugdringen. Het oude jeugdzorg kende zowel 'handelingsverlegenheid' met alle
gevolgen van te laat ingrijpen, als de overcompensatie daarvan door te vroeg en
te hard ingrijpen, met alle pijn en verdriet die dat tot gevolg heeft voor
ouders (en kinderen) die de opvoeding wel degelijk zelf kunnen.
De grootste fout van de Transitie was dat men kunstmatig de j-ggz en (Bureau) jeugdzorg onder de regie van de wijkteams wilde brengen, omdat de veronderstelling was dat de gemeenten dat goed zouden regelen als zij voor de financiën verantwoordelijk werden gesteld. De werkelijkheid is dat gemeenten zeer weinig verstand hebben van jeugdbescherming en in de praktijk zich nog steeds laten leiden door jeugdbeschermers, die nu deel zijn van het wijkteam, Veilig Thuis, GI, etc. De wijkteams blijken nu niet alleen slecht regie te kunnen voeren, maar er gaan ook veel te weinig ouders naar het wijkteam, zodat het geen centrale toegangspoort is geworden tot de jeugdhulp. (2) Hierdoor kunnen ze niet preventief werken en blijft het systeem ongeveer werken als op de oude manier (85% meldingen via de politie).
De sociale ondertoezichtstelling
Het tragische van de hele opzet is dat de manier waarop gemeenten de Eigen
Kracht opdringen aan gezinnen al gezien kan worden als een sociale
ondertoezichtstelling, want als Jantje autisme heeft moet opeens het hele
familiesysteem onderzocht worden of het niet disfunctioneel is. Dit doen ze
omdat de gemeente geen dure j-ggz wil betalen en liever opvoedhulp, familie en vrienden
(gratis!) inzet in gezinnen, dan door te verwijzen naar j-ggz. Jeugdzorg is
niet beter geworden, maar bemoeit zich nog meer dan vroeger met het privéleven
van mensen en de opvoeding(schuld)vraag wordt zelfs het vertrekpunt bij een
ggz-vraag, vanwege het financiële plaatje! Een absurditeit die rustig
‘communistisch’ genoemd mag worden. Dit is geen ge-bruik van Eigen Kracht, maar
misbruik.
Het zou niet verkeerd zijn als er concurrentie kwam tussen GI's, (3) maar we
weten van tevoren dat gemeenten niet begrijpen hoe ze de kwaliteit van de GI's
moeten meten of vergelijken. Bij het oude Bureau Jeugdzorg was het meten van de
kwaliteit ook jarenlang het grootste probleem. Zowel het slagen als het
mislukken van hulptrajecten was in nevelen gehuld, getuige het artikel van Rene
Clarijs '‘De dreigende beleidsklucht van de Transitie Jeugdzorg" (2012).
De landelijke overheid heeft zich hier nooit voor geïnteresseerd, want de beste
verklaring die jeugdzorg of de Raad gaf voor haar manier van werken was: 'De rechter
heeft het getoetst', en daar moesten alle sukkelaars het maar mee doen.
Jeugdzorgtrajecten moesten vooral theoretisch goed onderbouwd zijn zonder een
aantoonbaar verband met de praktijk. Daarnaast wekten jeugdbeschermers veel
sympathie met de rol van 'underdog' als frontlijn-werkers van de samenleving,
alsof ze een soort martelaren waren in plaats van machthebbers die veel meer krediet
kregen bij rechters dan ouders (omdat rechters zelf ook bang waren voor
gezinsdrama' s).
Vrijwillige hulp en gedwongen hulp strikt scheiden
De vraag naar concurrentie tussen Gecertificeerde instellingen moet gekoppeld
worden aan een actieve rol van de gemeente bij het controleren van de kwaliteit
van werken van de GI's en het liefst ook met meer preventie in het voortraject op een
vriendelijke manier, maar door het gestuntel van de wijkteams (vaak met de oude
jeugdzorgmentaliteit van dwang of hulpeloosheid) zal dat voorlopig wel een
utopie blijven. Het allerbeste zou zijn om gedwongen hulp en vrijwillige hulp
strikt te scheiden, zodat gewone opvoedhulp niet gecriminaliseerd kan worden.
Maak mensen niet verdacht die zelf gemotiveerd zijn en van hun kinderen houden.
Laat de echte ‘Tokkies’ over aan de Raad voor de Kinderbescherming en verbeter de vrijwillige opvoedhulp
zonder doorschakeling/opschaling naar dwanghulp, want burgers gaan de Wijkteams
en GI’s mijden als de pest. (4)
Sven Snijer
