RTV-Utrecht
verdient alle lof omdat zij als één van de weinige media in Nederland
consequent aandacht besteedt aan misstanden in de jeugdzorg, maar de vraag is
of zij daarbij niet teveel op de details ingaat. (1) Door de reorganisatie van
de jeugdzorg, waarbij vanaf 2015 de verantwoordelijkheid voor
jeugdhulpverlening in handen kwam van de gemeenten, is er bij menigeen de
indruk ontstaan dat er zich soms problemen voordoen die voorheen niet
bestonden. Zo valt er in een redactioneel stuk van RTV verbazing te bespeuren
over het feit dat Veilig Thuis-Utrecht volgens de cijfers van het CBS vaker dan
gemiddeld naar zichzelf doorverwijst en dat de Gecertificeerde Instelling (GI) en
Veilig Thuis (VT) in Utrecht samen één gebouw delen, met dezelfde bestuurders.
Deze combinatie wordt ‘uitzonderlijk’ genoemd, omdat er in Nederland 26
onafhankelijke Veilig Thuis-instellingen bestaan, maar in Utrecht vallen zowel
de GI als de VT samen onder SAVE-Midden Nederland. Dit geeft een ‘perverse
prikkel’ omdat SAVE subsidie krijgt voor iedere doorverwijzing.
Dezelfde
jeugdzorgwerkers
Wie
de geschiedenis van de jeugdzorg kent weet dat het in het verleden heel normaal
was voor gecertificeerde instellingen om nauw samen te werken met Veilig Thuis
(toen nog AMK) en een gebouw te delen, omdat pas vanaf 2015 het meldpunt
kindermishandeling is samengegaan met meldpunt voor huiselijk geweld, onder de
nieuwe naam AMHK. Dit werd al gauw Veilig Thuis genoemd omdat dat sympathieker klinkt,
ondanks hun vaak onsympathieke werkwijze. Bij Veilig Thuis werken hetzelfde
soort mensen als bij de GI (vroeger Bureau Jeugdzorg) en ook bij de Sociale Wijkteams
tref je vaak ex-jeugdzorgwerkers aan. Het is allemaal één cultuur, ongeacht het
naambordje. Ze hebben allemaal dezelfde SPH-opleiding, aangevuld met wat cursussen
in vroegsignalering van kindermishandeling, aansluitend bij de Meldcode. Een
goede reden om er als ouder nooit vrijwillig binnen te stappen en aan de
huisarts -die door de lokale overheid onder druk wordt gezet- uit te leggen een
verwijzing naar het wijkteam niet op prijs te stellen, maar meteen met het kind
naar een GGZ-specialist te gaan.(2)
Criminaliseren van de hulpvraag
Opmerkelijk
in het artikel van RTV is de opsomming van alternatieve instanties waar Veilig
Thuis óók naar zou kunnen doorverwijzen, wanneer dat niet naar henzelf is; de
politie of het Openbaar Ministerie, de Raad voor de Kinderbescherming, het
Sociale wijkteam of een GGZ-instelling. Als er wordt doorverwezen naar de
politie of het OM dan moet het wel heel ernstig zijn, want dan is er sprake van
strafbare feiten. Normaal gesproken is het andersom en verwijst de politie
juist door naar Veilig Thuis. Er worden bij gevallen van (vermoeden van)
kindermishandeling maar heel weinig zaken doorgestuurd naar het OM, omdat wij
in Nederland een cultuur hebben gecreëerd in de jeugdhulpverlening waarbij
gewone opvoedingsproblemen en ernstig gevaar voor het kind in één en hetzelfde
grijze gebied vallen. Er moet letterlijk bloed aan de paal zijn wil men ermee
naar het OM gaan. De meeste Tokkie-gezinnen krijgen gewoon een
jeugdzorg-behandeling, hoeveel drank of drugs er ook in het spel zijn. (3) De
keerzijde van deze mentaliteit echter, is dat doorsnee gezinnen met een normale
hulpvraag vrij gemakkelijk gecriminaliseerd kunnen worden en van hun kind
beroofd op grond van een ‘ernstig vermoeden’ van kindermishandeling of
emotionele verwaarlozing. Je kunt in Nederland beter met een naald in je arm
bewusteloos op de bank worden gevonden of tussen een stapel lege drankflessen met
een spelende peuter naast je, dan dat je in het kader van vrijwillige
hulpverlening het wijkteam of de vertrouwensarts van Veilig Thuis durft tegen
te spreken. (4) Dan heb je een grotere kans dat je kind in een instelling
verdwijnt, omdat het bij deze instanties vooral draait om het afdwingen van
gehoorzaamheid.
Follow the money
Daarmee
komen we op de doorverwijzing van Veilig Thuis naar het Sociale Wijkteam. Daar
wordt het door de overheid sterk gepromote drang & dwang principe toegepast
(Hugo de Jonge), die bedoeld is om ouders sneller te overtuigen van het gelijk
van de hulpverleners, door met de rechter te dreigen als ouders het ergens niet
mee eens zijn. Het resultaat is dat ouders op die manier heel lang gedwongen in
een ‘vrijwillig’ hulptraject kunnen worden gehouden. Het artikel van Follow the
Money “Het nieuwe product van
kinderbescherming is intimidatie” heeft deze werkwijze gekenschetst als het
nieuwe verdienmodel. (5) En dan is er nog de doorverwijzing naar de
GGZ-instelling die ouders het beste gewoon zelf via hun huisarts kunnen
regelen, omdat ze daar wettelijk het recht toe hebben. Door lokale overheden
wordt dit in navolging van de landelijke overheid ontmoedigd, omdat men bang is
voor het kostenplaatje en daarom wordt er bij de wijkteams graag wat langer
aangemodderd met kinderen totdat situaties escaleren en er opeens zware hulp
noodzakelijk is. (6) Bij allochtone gezinnen had de overheid juist gehoopt op
een stijging van GGZ-hulp via de wijkteams, omdat bij die groep sprake zou zijn
van onder-diagnostisering, waar in verschillende onderzoeksrapporten eufemistisch
van wordt gezegd dat men daar ‘de weg nog
niet weet te vinden’ naar de wijkteams.
‘Zo zijn onze
manieren’
Dan nog een opmerking over het doorverwijzen naar de Raad voor de Kinderbescherming
door Veilig Thuis. Als dat gebeurt weet je als ouder zeker dat je in de
gevarenzone bent, want de Raad gaat naar de rechter voor de aanvraag van
kinderbeschermingsmaatregelen (ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing) en in
beide gevallen komt de uitvoering daarvan gewoon weer terecht bij de
Gecertificeerde Instelling. Het verschil is dan wel dat het langs de rechter is
geweest, die het voorgefabriceerde pakket aan benodigde maatregelen een stempel
van goedkeuring moet geven, maar per saldo eindig je dus aan hetzelfde bureau
(Jeugdbescherming). Het is even een omweggetje en niet zonder reden, want uit
de nieuwste cijfers over de kosten van de jeugdzorghulp blijkt dat drang &
dwang (zonder rechterlijke tussenkomst) een stukje goedkoper is dan wanneer er
een ondertoezichtstelling wordt uitgesproken. (7) Fijn voor de gemeente, maar pech voor ouders die zich laten chanteren zonder marginale
rechtsbescherming, door een rechter die in uitzonderlijke gevallen nog wel eens
kritisch wil zijn richting de hulpverleners.
‘Onwenselijk een
onverstandig’
Door
het onderzoek van RTV-Utrecht zijn er bij verschillende lokale politici toch
wel een paar alarmbellen afgegaan en men wil nu weten of er sprake kan zijn van
‘perverse prikkels bij SAVE-Midden Nederland. Pascal Ooms van de SGP in Houten
vindt het ‘onwenselijk en onverstandig dat Veilig Thuis naar zichzelf
doorverwijst’. Volgens hem moeten diagnose en behandeling uit elkaar getrokken
worden, omdat de cliënt recht heeft op een onafhankelijk oordeel. Hier heeft
hij natuurlijk volkomen gelijk in, maar vanuit twintig jaar Bureau
Jeugdzorggeschiedenis weten we dat deze onafhankelijkheid nooit heeft bestaan in
de jeugdzorg en dat de hulpverleners altijd twee petten op hadden. Bureau
Jeugdzorg deed -al dan niet samen met AMK- de risico-taxatie en vroeg dan via
de Raad voor de Kinderbescherming (die 80% van hun rapportages overnam, zie: ORBA) een
beschermingsmaatregel aan bij de rechter die ze vervolgens zelf mochten
uitvoeren. Ook de verlenging van zo’n maatregel was weer afhankelijk van hun
eigen verslag aan de rechter (met wederom de Raad in de meeste gevallen als overschrijfmachine)
met als doorslaggevend element voor de rechter de ‘professionele mening’ van de
gezinsvoogd/casemanager. (8) Er heeft nooit een scheiding van diagnose en
behandeling bestaan in deze sector.
OTS-maatregel is géén
jeugdhulp
Wat
deze goed bedoelende politicus ‘diagnose’ noemt is in werkelijkheid een
informanten-onderzoek of risicotaxatie, dat niets van doen heeft met
professioneel onderzoek bij het kind op universitair niveau, zoals bij het
‘recht op de hoogste mate van gezondheidszorg’ verwacht mag worden volgens het
kinderrechtenverdrag (IVRK 24). (9) De gecertificeerde instelling misleidt regelmatig
ouders door de term ‘jeugdhulp’ te verwarren met de beschermingsmaatregel (OTS), waarvan de invulling door de GI valt onder het bestuursrecht (Awb), zodat ouders denken dat ze geen bezwaar
kunnen maken. De GI manipuleert doordat zij de indruk wekt dat de ondertoezichtstelling,
die bedoeld is om de veiligheid van kind te garanderen in fysiek, emotioneel en
mentaal opzicht, gelijk staat aan de vraag welke vorm van hulp voor het kind het
beste is en dat de GI eenzijdig het recht heeft daarover te beslissen. Niets is minder waar, omdat ouders zolang zij gezaghebbend zijn mogen meebeslissen over
de hulp die zij voor hun kind wenselijk en noodzakelijk achten. De beschermingsmaatregel
en het voorgestelde hulptraject staan los van elkaar, tenzij er ernstige
veiligheidsoverwegingen zijn die een bepaalde vorm van hulpverlening voor het kind
onwenselijk maken, maar daarover heeft de GI in de regel allerlei ongefundeerde
oordelen. Meningsverschillen tussen ouders en hulpverleners worden door jeugdbeschermers
vertaald als een psychisch gebrek bij de ouders (zonder psychologisch
onderzoek) met standaard beschuldigingen als ‘ouders hebben geen inzicht in eigen
problematiek’ en de aantijging dat ze een gevaar zijn voor het kind, omdat ze ‘niet
begrijpen wat in het belang is van het kind’. Zo werd twee ouders die op voedingsgebied
een second opinion durfden te vragen
op grond van de WGBO, subiet hun medisch gezag afgenomen via de rechter. Zo probeert
jeugdzorg overal controle op uit te oefenen, uiteindelijk ten koste van het
welzijn van het kind.
Alle wegen leiden
naar Rome
Wat
de doorverwijzing betreft, kan men afgezien van het financiële aspect en het
kostenplaatje voor de gemeente, kort zijn: Het maakt uiteindelijk voor het gezin niet uit welke route
wordt gevolgd, want het resultaat is hetzelfde. Alle instanties schrijven de
rapportages van elkaar over. Er is nauwelijks sprake van onafhankelijke inzicht
of besluitvorming. De Raad neemt alles over wat Veilig Thuis heeft
opgeschreven, wat de politie als ‘eerste indruk’ heeft van het gezin, wat de anonieme melder heeft gezegd en wat de ‘vermoedens’
zijn van de casemanager en vertrouwensarts van Veilig Thuis. Iedereen bevestigt
zichzelf en de ander in een hulpverlenings-wurggreep waar het gezin in terecht
komt en ouders kunnen dan praten als Brugman, maar de rechter gelooft de
ketenpartners en hun onderbuikgevoelens. Het woord ‘diagnose’ is misplaatst,
want er komt vrijwel nooit een diagnose. (10) Er wordt een risico-taxatie
gemaakt, meestal zonder forensische expertise en zelfs als die wordt ingezet en
er wordt niets aan fysiek bewijs voor mishandeling gevonden, dan gooien de
jeugdbeschermers het op de psychologische verdachtmaking van de ouders.
Actueel
voorbeeld:
Een vijfjarig kind is getraumatiseerd na een
uithuisplaatsing met politieauto’s, rechter, forensisch experts en een handvol
jeugdbeschermers. Het wordt vijf maanden strikt gescheiden van de ouders zonder
enige vorm van contact, dus zal het wel ‘ernstig emotioneel beschadigd’ zijn
door de ouders, luidt de conclusie van de orthopedagoog. Deze casus speelt
momenteel bij JBRA in Amsterdam. Het kind is in werkelijkheid autistisch, maar
kreeg geen diagnostisch onderzoek gedurende vijf maanden van observatie in de
jeugdzorginstelling en zo kunnen beschuldigingen aan het adres van de ouders
eindeloos worden vermenigvuldigd. Voor de daadwerkelijke diagnose zal volgens
jeugdzorg nog minstens een half jaar of langer nodig zijn! Dit lijkt geen hulpverlening,
maar kind-ontvoering. Voor ieder half jaar dat dit kind niet de juiste diagnose
en behandeling krijgt en snelle hereniging met zijn ouders, kan de psychische schade
de jeugdbeschermers persoonlijk worden aangerekend. Dit is het gezicht van
jeugdzorg dat veel politici en zelfs journalisten vaak niet te zien krijgen.
Men gaat meestal uit van uitzonderingsgevallen, maar het falen van de
jeugdbescherming in Nederland is structureel.
Update 11 december 2018: uitspraak in bovenstaande casus. Kind is nog steeds niet op autisme onderzocht. ouders hebben hun zoon nu al 10 maanden niet gezien;
Update 1 juli 2018: Het verhaal van de jongen in bovenstaande casus is zojuist gepubliceerd in de Brisbane Courier-Mail en de UK Daily Mail. http://www.dailymail.co.uk/news/article-5904081/Dutch-protection-services-taken-Aussie-boy-family-neighbour-dobbed-in.html
Makkelijk geld verdienen
Update 1 juli 2018: Het verhaal van de jongen in bovenstaande casus is zojuist gepubliceerd in de Brisbane Courier-Mail en de UK Daily Mail. http://www.dailymail.co.uk/news/article-5904081/Dutch-protection-services-taken-Aussie-boy-family-neighbour-dobbed-in.html
Makkelijk geld verdienen
Het is goed
dat er nu politici reageren op de perverse prikkels bij Veilig Thuis-Utrecht,
maar het zou nog beter zijn als ze inzicht kregen in het grotere plaatje. De
hele jeugdzorg-industrie is één grote perverse prikkel, omdat in het jeugd- en
familierecht de feiten niet tellen zoals in het strafrecht, maar de indrukken,
interpretaties en vooronderstellingen van de hulpverleners. Het is makkelijk
geld verdienen voor Veilig Thuis, SAVE, de GI, de Raad, de Sociale Wijkteams,
beschermtafels, etc, omdat niemand hun werkzaamheden op waarheidsgehalte
controleert, maar enkel op de gevolgde procedure. (11) Ze kunnen de juiste
procedurele stappen zetten met onjuiste gegevens en verkeerde interpretaties
van door hen waargenomen signalen. Dát komt niet boven water als er onderzoek
wordt gedaan naar die 18 % doorverwijzing naar zichzelf, bij de
SAVE-constructie in Utrecht. Of het nu via de Raad loopt of meteen naar de GI
waar drang & dwang wordt toegepast zoals bij de wijkteams; het maakt voor
ouders niet uit of ze door de hond of door de kat gebeten worden.
De
rechterlijke toetsing bij de aanvraag van beschermingsmaatregelen is zeer armoedig,
omdat de zittingen te kort duren, er geen enkele ruimte is voor alternatieve
verklaringen bij door jeugdbeschermers waargenomen ‘alarmerende signalen’ en
bij het kind de diagnostiek vaak geheel ontbreekt. Wat weer een mooi excuus is
voor verlenging van dwangmaatregelen, omdat het ‘onderzoek’ bij het kind na een
half jaar of langer nog niet is afgerond. Daarbij wordt er geen nulmeting
gedaan aan het begin van het traject, zodat met betrekking tot de
kwaliteitscontrole onmogelijk kan worden nagegaan of het kind door de
jeugdzorghulp psychisch vooruit is gegaan, gelijk is gebleven of verder
achteruit gehold (zoals bij te late doorverwijzing door wijkteams waardoor er
veel meer kinderen gesloten geplaatst zijn)
Het hele systeem is pervers, omdat de rechter een marionet is geworden
die de rechten van ouders en kinderen niet kan waarborgen in de jeugdzorg.
Onderzoeksrechter en rechtmatigheidstoets
Daarom is er een Onderzoeksrechter nodig, (12) zoals advocaat Huib Struycken heeft
voorgesteld en een rechtmatigheidstoets, zoals geformuleerd door oud-advocaat Peter
Prinsen. Voorstellen in deze richting, ook van andere jeugdzorgkenners uit de academische wereld, zijn door de minister opzettelijk buiten het "Actieplan Verbetering Feitenonderzoek in de Jeugdbeschermingsketen" gehouden dat gestuurd is naar de Tweede Kamer. Weer ging daarmee een kans verloren op de problemen nu eens bij de wortel aan te pakken. Het huidige systeem van ineffectieve, maar dure
ondertoezichtstellingen (€ 9.000,- per kind, per jaar) zou volledig op de schop
moeten. Uithuisplaatsingen zouden alleen mogen worden toegepast bij extreem
disfunctionele gezinnen en niet bij ‘vermoedens’, ‘indrukken’,
‘onderbuikgevoelens’, ‘niet-pluisgevoelens’ of escalerende meningsverschillen
tussen ouders en hulpverleners. Het is vaak geen hulpverlening, maar een
strafexpeditie waar ouders in terechtkomen en dat laten de financiële cijfers niet
zien of een analyse van de afgelegde ‘hulproute’, maar de verklaringen van de ervaringsdeskundigen
die er het slachtoffer van zijn.
Sven Snijer
Hieronder, de stad waar de huidige minister van VWS Hugo
de Jonge wethouder jeugdzaken was:
Rotterdamse
wijkteams verzuipen in regels en controle https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2239202-rotterdamse-wijkteams-verzuipen-in-regels-en-controles.html
Advocate
Carrie Jansen:
"Een dode baby, zoals eerder al bij jeugdzorg gebeurde, kan zo weer
gebeuren maar dan bij het wijkteam. Het is niet de vraag óf het gebeurt maar
wanneer. Er wordt te weinig geluisterd naar de praktijk."
(5) Follow the Money https://www.ftm.nl/artikelen/het-nieuwe-product-van-kinderbeschermers-is-intimidatie?share=1
Artikel 24 IVRK bepaalt dat ieder kind recht heeft op, in de grootst
mogelijke mate, gezondheid en toegang tot de gezondheidszorg. In ‘General
Comment No. 15’ legt het VN-Kinderrechtencomité dit artikel verder uit. Zo
strekt artikel 24 IVRK niet enkel tot het voorkomen of genezen van ziekte bij kinderen,
maar draait het om het totale fysieke, emotionele en sociale welzijn.
Raadslid Lokaal Apeldoorn
over werkwijze jeugdzorg - Veilig Thuis http://svensnijer-essays.blogspot.com/2018/03/raadslid-apeldoorn-over-werkwijze.html
(12)
Onderzoeksrechter: http://svensnijer-essays.blogspot.com/2017/02/jeugdbescherming-heeft.html
Rechtmatigheidstoets:
http://svensnijer-essays.blogspot.com/2017/10/peter-prinsen-over-jeugdzorg-deel-3.html
