Slavernij en de
burgeroorlog
Deze
visie lijkt mij wat eenzijdig en gaat voorbij aan aspecten van de zuidelijke
levensstijl die niets met slavernij te maken hebben (al valt aan dat verleden duidelijk
niet te ontkomen) en dat zijn zuidelijke omgangsvormen, conservatieve waarden
en een specifieke muziekcultuur (country & western).(2) Wat opvalt wanneer
er gesproken wordt over de Amerikaanse burgeroorlog is dat gemakkelijk
wordt aangenomen dat slavernij het belangrijkste thema was van de strijd, maar
feitelijk was dat alleen indirect het geval.(3) Veel mensen in het noorden en
het zuiden van de Verenigde Staten hebben lange tijd geen probleem gehad met de
slavernij, maar omdat het noorden snel begon te industrialiseren kon het
zich veroorloven om te pleiten voor afschaffing van de slavernij. Metaalbedrijven,
weverijen, slachterijen, wapenfabrieken en andere innovatieve industrie
brachten het noorden enorme rijkdom, terwijl het zuiden met haar hoofdzakelijk agrarische economie ver achter bleef. Lange tijd
werd er met een politiek compromis gewerkt; het zuiden mocht haar plantages en
slaven behouden (en ontsnapte slaven in het ‘vrije noorden’ opsporen en
terugbrengen - Fugitive Slave Act), maar in het noorden werd de slavernij
afgeschaft. Heel geleidelijk ging het noorden zich principieel keren tegen
slavernij, eerst door de activiteiten van protestants-christelijke
abolitionisten en later ook door militante strijders als John Brown en de
politieke gevolgen hiervan zouden uiteindelijk uitmonden in de Amerikaanse burgeroorlog.
Politieke vertegenwoordiging en belastingdruk
De zuidelijke staten hadden voor hun productie van katoen en tabak slaven nodig en zij voelden zich economisch gepakt door de liberale houding van het noorden. Zij wilden als onafhankelijke staten hun eigen wetten maken en keerden zich tegen de nationale regering vanuit Washington. Dit had o.a. te maken met onvrede over een ingewikkelde kwestie die bekend staat als het compromis van 1874. Veel rijke mensen uit het zuiden trokken naar het welvarende noorden en dit verstoorde het politieke evenwicht, omdat het inwonersaantal per staat bepaalde hoeveel vertegenwoordigers er naar het congres konden worden gestuurd. Het zuiden wilde dat slaven werden meegeteld bij het inwonertal van hun staten, omdat ze dan meer afgevaardigden in het congres hadden, maar ze wensten geen federale belasting over hen te betalen (alleen een bedrag per blanke inwoner). In het compromis dat werd gesloten met het noorden was het zuiden zowel in belastingdruk als in politieke vertegenwoordiging in het nadeel. Zwarte mensen telden bij het samenstellen van het inwonertal per staat en bij de belastingheffing voor 60% mee. Zo moesten de zuidelijke staten meer betalen dan ze van plan waren en verloren ze tevens invloed in de senaat.
Politieke vertegenwoordiging en belastingdruk
De zuidelijke staten hadden voor hun productie van katoen en tabak slaven nodig en zij voelden zich economisch gepakt door de liberale houding van het noorden. Zij wilden als onafhankelijke staten hun eigen wetten maken en keerden zich tegen de nationale regering vanuit Washington. Dit had o.a. te maken met onvrede over een ingewikkelde kwestie die bekend staat als het compromis van 1874. Veel rijke mensen uit het zuiden trokken naar het welvarende noorden en dit verstoorde het politieke evenwicht, omdat het inwonersaantal per staat bepaalde hoeveel vertegenwoordigers er naar het congres konden worden gestuurd. Het zuiden wilde dat slaven werden meegeteld bij het inwonertal van hun staten, omdat ze dan meer afgevaardigden in het congres hadden, maar ze wensten geen federale belasting over hen te betalen (alleen een bedrag per blanke inwoner). In het compromis dat werd gesloten met het noorden was het zuiden zowel in belastingdruk als in politieke vertegenwoordiging in het nadeel. Zwarte mensen telden bij het samenstellen van het inwonertal per staat en bij de belastingheffing voor 60% mee. Zo moesten de zuidelijke staten meer betalen dan ze van plan waren en verloren ze tevens invloed in de senaat.
Oude culturen en
slavernij
De
zuidelijke staten hebben zoals bekend de oorlog verloren en de slavernij werd
afgeschaft in heel Amerika in 1865. Maar het onderscheid tussen blank en zwart
bleef bestaan, want racisme was vrij normaal in Amerika tot in de tijd van
Martin Luther King in de jaren zestig. Toen pas begon de echte emancipatie van
zwarte mensen, wat wel aangeeft dat het noorden nu ook weer niet zo principieel
tegen slavernij en onderdrukking was geweest als sommigen uit de burgeroorlog
menen te moeten afleiden. Behalve het element van inkomsten uit slavenarbeid
heeft de Amerikaanse burgeroorlog voor de zuidelijke staten ook te maken gehad
met de eigen identiteit en politieke zelfbeschikking. Ze wilden zich niet de
wetten door het noorden laten voorschrijven, vergelijkbaar met de Amerikaanse
staten die zich van het Britse rijk wilden losmaken bij de
onafhankelijkheidsoorlog, omdat ze meenden beter zichzelf te kunnen besturen. Natuurlijk is slavenbezit niet het meest
eerbare motief om je eigen identiteit en onafhankelijkheid op te bouwen, maar
de stadstaat Sparta uit het oude Griekenland waar de Verenigde Staten haar
eigen grondwet voor een belangrijk deel van heeft afgeleid was ook berucht
om haar grote hoeveelheid slaven (Heloten) die in aantal de vrije burgers veruit
overtroffen. Ook het meer culturele en wijsgerige Athene en andere Griekse stadstaten
die de bakermat vormden voor de moderne beschaving kenden slavernij. Om het zuiden van Amerika weg te zetten als een slavenhouders-cultuur en net te doen
alsof ze niets anders hebben voortgebracht is wat benepen en komt vooral voort
uit de onmacht van politiek links om de rechten en positie van minderheden in Amerika
echt te verbeteren. Met andere woorden, ze gaan over tot symboolpolitiek als
het weghalen van vlaggen en standbeelden.
Symboolpolitiek
van Obama
Dat
het met de maatschappelijke positie van veel minderheden in Amerika slecht
gesteld is bleek uit een documentaire met zanger Harry Belafonte die indertijd
samen met mensen als Dr. M.L.King en Sidney Poitier vooraan had gestaan in de
strijd voor zwarte burgerrechten. Hij was verbaasd dat er zoveel jaar na dato
nog weinig veranderd was en dat veel wijken waar minderheden wonen nog steeds
ghetto’ s zijn waar ze niet uit wegkomen. Volgens hem moest de hele strijd
opnieuw worden gevoerd.(4) Als voorbeeld geldt het systeem
van private gevangenissen die gebaat zijn bij zoveel mogelijk gevangenen, zodat
lichte overtredingen als blowen of op straat dealen relatief zwaar bestraft
worden en bij herhaling nog stringenter, zodat veel mensen voor kleine
overtredingen tientallen jaren achter de tralies zitten. Dit leidt tot een
vicieuze cirkel waarbij ook kinderen van opgesloten ouders een slechte start
krijgen in het leven. President Obama heeft dit systeem bekritiseerd, maar hij kon
het niet veranderen, zoals hij ook het wapenbezit onder burgers niet kon
terugdringen ondanks vele bloedige schietpartijen op highschools en
universiteitscampussen. Er zijn helaas veel dingen die Obama niet voor elkaar heeft
gekregen in acht jaar presidentschap en daarom verbaast het me niet dat hij
zijn toevlucht moest nemen tot symbolische daden als het weghalen van de
Confederatievlag in Charleston (waarbij hij ‘Amazing Grace’ aanhief) omdat dit
de zwarte bevolking teveel zou herinneren aan de periode van de slavernij. En ook
aan de wandaden van de Ku Klux Klan die vroeger de gewoonte hadden zwarte
mensen te bedreigen of te lynchen. Zij hadden naast brandende kruizen ook de zuidelijke vlag als belangrijk symbool. Veel blanke suprematie-bewegingen
gebruiken de Confederatievlag nog steeds als symbool voor hun ideeën, niet
alleen om er racisme mee tot uitdrukking te brengen maar ook hun afkeer van de
politici in Washington.
Conservatieve
waarden
Hoewel
niemand kan ontkennen dat de vlag met veel bloedige en bedenkelijke zaken
geassocieerd kan worden lijkt het me niet verstandig om de vlag of standbeelden
van zuidelijke oorlogshelden in de ban te doen, want voor veel Amerikanen in het zuiden betekent de vlag iets anders dan ‘blanke suprematie’ of de hoop dat de
rassenscheiding op een dag terugkeert, zoals bij de extreemrechtse groeperingen.
Robert E. Lee is voor de zuidelijken iemand die op de eerste plaats een
briljant generaal was die misschien de oorlog wel had kunnen winnen. Hij staat
symbool voor het ‘bijna’-gevoel of dat historisch nu kloppend is of niet. Ze
begrijpen dat het slavernijverleden niet iets is om trots op te zijn of naar
terug te verlangen, maar ze willen wel graag een gevoel van zuidelijke
identiteit bewaren. De Amerikaanse burgeroorlog (1861- 1865) was voor Amerika de
meest bloedige uit haar geschiedenis, waarbij meer mensen om het leven kwamen
dan tijdens alle door de VS gevochten oorlogen bij elkaar.(5) Alleen al vanwege
het enorme aantal doden dat de mislukte afscheidingspoging het zuiden heeft
gekost lijkt het me verkeerd om weg te poetsen dat het ooit een eigen entiteit
is geweest, met haar eigen helden. Het voelt voor mensen in het
zuiden niet alsof je hun racisme afneemt als je een standbeeld of een vlag
neerhaalt, maar alsof je ze hun identiteit en geschiedenis afneemt, zowel het
goede als het slechte deel ervan. En dat kan nooit gunstig uitpakken. Ik denk
dat het racisme en extremisme er juist door zullen groeien in een klimaat
waarin het wantrouwen jegens de landelijke overheid nooit groter is geweest dan
nu. Niet voor niets is er iemand als president gekozen door
het volk die bij zowel democratische als republikeinse partijen moeilijk ligt,
want ongeacht het feit dat hij uit een welgestelde familie komt schijnt Trump wel
'feeling' te hebben met de gewone man en tegemoet te komen aan degenen die het idee
hebben dat ‘die lui daar in Washington’ hen vergeten zijn.
Sven Snijer
