Dark horse Essays: Onder de knoet van het Sociale Wijkteam

“Of dat gaat lukken, weten we niet. Zoals we ook niet weten of de decentralisaties ons land gaan brengen wat ze beloofd hebben.”

Pieter Hilhorst

En wat heeft hij er nu zelf over te zeggen, de voormalig Vara- ombudsman en ex-wethouder van jeugdzaken in Amsterdam Pieter Hilhorst, die als zondebok moest dienen voor het PvdA debacle bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen en die thans op eigen titel de blije ‘participatie’-evangelist uithangt?

Ondanks dat niemand hem begreep toen hij nog als wethouder aan het roer was en hij onder andere het veld moest ruimen op grond van het feit dat hij probeerde regeringsbeleid van PvdA en VVD op gemeentelijk niveau uit te voeren (wat ze aan de Amstel toen nog niet helemaal door hadden), is Pieter na zijn roemloze aftocht niet minder enthousiast over het zo veelbelovende gedachtegoed van de participatiesamenleving (Civil Society). De mede door hem aangeprezen nieuwe zorgende -en vooral motiverende taak van de lokale overheid via de Sociale Wijkteams en het broodnodige participeren van de burgers die het allemaal veel liever zelf doen, dan maar ‘overgeleverd’ te blijven aan die voor de gemeente ‘o zo dure’ professionals.

Zo gaat dat in Nederland

Maar zelfs in het onverwoestbare enthousiasme van Pieter komen nu toch kleine scheurtjes, want in een publicatie van zijn hand op Sociale Vraagstukken van 30 juni 2015 beginnen langzaam de twijfels door te sijpelen over de haalbaarheid van de drie-ledige transitie die -hoewel nooit eerder zo gedaan in geen enkel (beschaafd) land en ook geenszins voldoende proefgedraaid- toch moest worden doorgedrukt door een mateloos onverantwoordelijke overheid, omdat ‘die trein nu eenmaal was vertrokken’. Want zo gaat dat in Nederland als je een prutplan hebt waar iedereen voor waarschuwt, wat een heleboel geld gaat kosten en waar veel mensen de negatieve gevolgen van zullen ondergaan, dan is het zaak om nog harder dóór te duwen. Zo werd de befaamde Transitie geboren in navolging van de Betuwelijn, het misbaksel genaamd JSF, het communicatiesysteem bij de politie, de Fyra, etc. Hoe meer er wordt gewezen op de nadelen, de gevaren, de verspilling en de hinder voor de consument en de professionals tezamen -in het geval van de Transitie de burger die ‘zorg’ nodig heeft- hoe dieper de vingers in de overheidsoren verdwijnen. Want als je het snel doet hebben mensen het misschien te laat in de gaten en staan ze voor een voldongen feit. Daarna mogen ze klagen zoveel ze willen…en dat zien we nu steeds meer gebeuren in verband met de Sociale Wijkteams.

Helaas ging het bij de voorbereiding van de Transitie al mis en kregen toch veel mensen in de gaten waar de Eerste en Tweede Kamer klakkeloos mee zouden instemmen, een sociale revolutie of meer nog een sociale staatsgreep, waarbij de lokale overheid zo diep zou mogen ingrijpen in het privéleven van burgers dat zelfs de rechter gepasseerd kon worden. De zogeheten ‘drang en dwang’-constructie waarvan we bij Jeugdzorg Dark horse voorzagen dat het op hetzelfde gesodemieter zou gaan uitdraaien als bij de Bureau’s Jeugdzorg, waar ook vanaf het ontstaan alleen maar klachten over zijn geweest. Wat de Sociale Wijkteams nog erger maakt dan Jeugdzorg, is dat je bij die laatste instantie nog te maken hebt met een redelijk onderscheid tussen vrijwillige en gedwongen hulpverlening -en hoe klein ook- een kansje om bij de rechter gehoord te worden en onder dwangmaatregelen uit te komen indien ze werkelijk onnodig zijn.

Potentiële bemoeienis

Bij de Sociale Wijkteams is het verschil tussen vrijwillige hulp voor je kind en een gedwongen traject haast niet meer te maken, omdat één wijkteam alle beslissingen neemt, theoretisch in verschillende gradaties van bemoeienis door ‘op te schalen’ en ‘af te schalen’, waardoor de hulpvragende burger (ouder met kind) op geen enkel moment aan haar wakend oog ontsnapt. Met of zonder gedwongen maatregelen, een potentiële bemoeienis is er altijd en die strekt zich uit naar het voorschrijfgedrag van de huisarts en de positie van de school ten opzichte van het gezin. Niet voor niets spraken wij reeds voor het Transitie-besluit in de beide Kamers van een Sociale Dictatuur, want de zelfbeschikking van de burger wordt steeds verder teruggedrongen. En dat is niet omdat de overheid er wakker van ligt dat we als buren te weinig op elkaar betrokken zijn, maar omdat ze elke smoes en linkse zweeftheorie zullen omarmen die ze mogelijk geld zal besparen (want dan wil ook de VVD best even ‘sociaal’ doen).

Zorgpuntjes

Maar hoe zit het nu met de langzaam groeiende twijfels van Pieter Hilhorst? Een paar ‘zorgpuntjes’ die hij naar voren brengt:

-Veel zorgvragende jeugdigen zijn bij het Wijkteam in het geheel niet bekend.

-En ook omgekeerd blijkt uit een enquête dat slechts 3% van de ondervraagden bij hulp aan een kind als eerste denkt aan een Sociaal Wijkteam.

-Er is nog steeds veel ‘verkokering’ in de zorg en de cliëntroutes worden maar niet verlegd.

-Niemand van de professionals voelt zich verantwoordelijk voor de meerwaarde van wijkgericht werken.

-Sociale Wijkteams zijn vooral met zichzelf bezig en niet met de wijk.

-Gemeenten weten niet hoe ze een gemeenschapsgevoel moeten creëren .

-Ambtenaren zijn niet op de nieuwe sociale taak van de gemeente toegerust.

-Er is onder sociale professionals geen openheid en nieuwsgierigheid naar elkaar toe, waardoor ieder op zijn eigen eilandje blijft.

-Het succes is van teamleiders afhankelijk (heel willekeurig dus).

-Huisartsen, psychologen en psychiaters vertrouwen liever op hun eigen oordeel dan op dat van de HBO-geschoolde sociaal werker (of de niet-geschoolde vrijwilliger).

Wat heerlijk om zo’n mooi overzicht te krijgen van de knelpunten bij de Transitie (naast de successen die er natuurlijk ook zijn, zoals Pieter snel ter geruststelling toevoegt), maar wat jammer nu dat de burgers die deze hele operatie onvrijwillig over zich heen hebben gekregen per 1 januari 2015 die lijst nooit van tevoren hebben gezien,want alles wat zich nu begint te openbaren aan onregelmatigheden en samenwerkingsobstructies bij de professionals, was al van tevoren voorspeld. Dus de verbazing komt mij in het artikel een beetje ongeloofwaardig voor, over het feit dat het zo moeilijk is om het heersende cultuurtje onder de professionals te doorbreken. Daar had als het goed is in een degelijke periode van minstens vijf jaar proefdraaien, op bijvoorbeeld het niveau van een middelgrote stad ruimschoots mee kunnen worden geëxperimenteerd, als al die Ouder-Kindadviseurs daadwerkelijk de training en voorbereiding zouden hebben gehad zoals op papier de bedoeling was, maar die in de (nu al zeven maanden durende) praktijk nog steeds niet rond is! En als de Sociale Wijkteams ook echt met serieuze casussen hadden geoefend en niet enkel met wat voorlichting geven op scholen over de Tripple-P cursussen (ze zijn ingekocht, ze moeten er ook weer vanaf) en wat aarzelend het werk van de schoolmaatschappelijk werker te dupliceren. Als die ‘doorzettingsmacht’ van de Ouder-Kindadviseur of wijkteamleider al in het voortraject (vóór de stemming in de Tweede Kamer) was gebleken en de Sociale Wijkteams van alle grote steden bij de pilots een grote mate van effectiviteit hadden laten zien bij gezinnen met multiproblematiek, dan hadden we misschien voor dat deel van de Transitie niet zo bang hoeven zijn.

Eigen Regie?

Maar wat zien we gebeuren? De vermenging van ‘Eigen Regie’ -die ooit bedoeld was om van de verdachtmakende en dwingende jeudzorghulp af te komen en ouders bij te staan met behulp van hun eigen netwerk, om de jaarlijks stijgende aantallen ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen in te dammen- en de bezuinigingsoperatie van de regering door de gemeenten drie overhevelingen tegelijk in de maag te splitsen, heeft een misbaksel gecreëerd dat een vervalsing is van de verzorgingsstaat. Nu al begint ‘blije Pieter’ de professionals de schuld te geven dat ze maar niet los komen van hun oude manier van denken en doen, zonder zichzelf af te vragen of heel dit belachelijke plan überhaupt wel levensvatbaar is. En van het ‘wijkgerichte werken’ geeft de voormalig wethouder een mooi voorbeeld uit de praktijk (waar een wijkteamleider zowaar zijn suggestieve autoriteit doet gelden!) waarbij het alleen niet duidelijk is of hij ons er nu mee wil verheugen als zijnde een positieve stap richting cohesievorming bij de professionals of dat hij ons juist wil laten griezelen met zijn Noord-Korea casus.

http://www.socialevraagstukken.nl/site/2015/06/30/de-meerwaarde-van-gebiedsgericht-werken/

Hoe durfde de arts dit te doen?

De casus: Een jongen met ernstige gedragsproblematiek krijgt van de huisarts een doorverwijzing naar een speciale kliniek voor interne behandeling en de huisarts wordt vervolgens (naar het plan van de overheid) teruggefloten door de generalist van het Sociaal Wijkteam. Hoe durfde de huisarts dat te doen, zonder overleg?! Tegelijkertijd werd de moeder van de jongen omgepraat om voor een ander traject te kiezen (Drang?) en ook de school werd op de hoogte gebracht van haar ‘verplichting’ om altijd het wijkteam in te schakelen.

Zo gebeurt dat dus, in de sociale dictatuur waar wij voor hebben gewaarschuwd. De huisarts heeft geen regie meer over de doorverwijzing (waar ouders om vragen), de school is geen partner meer van ouders, maar in toenemende mate deel van het sociale preventieteam en met het excuus van ‘zorg op maat’ wordt er vooral voor gezorgd dat er door de gemeente nog ‘met-mate-zorg’ wordt geleverd (Sociaal Wijkteam = Gemeentelijk Bezuinigingsteam).

http://www.hartvannederland.nl/algemeen/2015/wanhoop-door-ontbreken-psychische-hulp/

Suïcidale dochter

Deze week kwam in Almere een moeder in het nieuws met een dochter die suïcidaal-depressief is en die al maanden verblijft in een instelling, omdat het niet goed met haar gaat. Ze heeft al langer last van deze problematiek en deed al twee maal eerder een zelfmoordpoging. De gemeente Almere heeft geen geld voor de behandeling en dat is vervelend, want omdat deze hulp niet meer in het zorgverzekeringspakket zit ben je als ouder op de gemeente aangewezen. Nu wordt het dus een kwestie van nepotisme; ben je de buurman van de wethouder dan krijg je de gevraagde hulp wél en ben je een onbekende dan mag je voor de hulp waar je recht op hebt en die je niet krijgt tegen je eigen gemeente gaan procederen, zoals al een aantal hoogbejaarden hebben gedaan voor hun thuishulp. Leuk en sociaal hè, die participatiemaatschappij. Jammer alleen dat de kiezer ‘het niet begrepen heeft’, want de PvdA wil in de peilingen de vruchten maar niet plukken van dit hoogstaande sociale denken. En wat is de regering nu toch verbaasd! Het blijkt dat de gemeenten veel feller op de thuiszorg zijn dan eigenlijk de ‘bedoeling’ was…Raar, als je het geld niet hebt ‘geoormerkt’ als overheid en gemeenten hun geld aan heel andere dingen gaan besteden dan aan toereikende zorg voor ouderen of jeugdigen. Dat verwacht je toch niet…

Sven Snijer

Meer artikelen over de Transitie en Sociale Wijkteams:

Van Godenzoon tot zondebok:

http://svensnijer-essays.blogspot.nl/2014/11/van-godenzoon-tot-zondebok.html

Drang- De Sociale Staatsgreep: http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.nl/2013/08/drang-de-sociale-staatsgreep.html

Lanceert u maar! http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.nl/2014/03/lanceert-u-maar.html

Huisarts onder curatele:
http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.nl/2014/01/huisartsen-onder-curatele-van-de.html

Gemeente is soms feller: http://www.volkskrant.nl/wetenschap/gemeente-is-soms-feller-op-thuiszorg-dan-rijk-wil~a4101038/

Weinig deskundigheid: http://www.volkskrant.nl/binnenland/-jeugdhulp-in-gevaar-door-gebrek-aan-deskundigheid~a3961400/

‘De ernst van meldingen jeugdhulp neemt toe’ http://www.zorgwelzijn.nl/Jeugdzorg/Nieuws/2015/7/De-ernst-van-meldingen-jeugdhulp-neemt-toe-1787920W/

Wijkteam draait indicatie huisarts terug: http://www.monitortransitiejeugd.nl/nieuws/nieuws-april-2016

Roep om expertise in Sociale Wijkteams: http://www.destentor.nl/regio/zwolle/roep-om-expertise-in-sociale-wijkteams-1.4224643

Van onderop verhalen over vernieuwing: